Posted by Updated 21 February 2024
Women combing their hair has always been a magnificent and revealing image for me.
I start with a solemn piece by Munch, who opens this small collection of pictures. I love the red, the fiery orange and dark yellows, in contrast with the cool colors of the window. There is a sense of transience in the picture, the young woman is ready to do something else, go out and enjoy life, open the window for good, this little ceremony is like the last thing she does before delivering herself to the world. She is ready to enjoy life, she does not have much time for brooding and contemplation, she gets the job done as required, but this is about it! The sure sign of this psychological posture is the fact that the woman is fully dressed when she is combing her hair, and she is standing.
It may be the length of the hair (οι βοστρυχοι στα ελληνικα) it may be the serenity of the process, it may be the curved body parts, it may be the fact that in the process the woman is reflecting upon her appearance or something else.
Whatever it is, this type of image speaks to me.
Rossetti’s Lady Lilith (1863) is combing her hair and watching herself on the hand held mirror. The first wife of Adam has a lot to think about and to contemplate while watching her own beauty on the mirror. The atmosphere of the picture is gloomy and totally inward. Lady Lilith is not interested in anything really, but herself. This morbid narcissism is totally captivating in the picture. It is after all, a picture of vanity. The simple act of combing the hair becomes an open door to the woman’s personality. Her naked shoulder is escaping from the gown and is a clear sign of the intense carnal aspect of the picture. Although she is not naked or half dressed, this may be even more powerful.
Renoir is here painting the innocence and quite anticipation of the young girl in a fantastic way! The contrast of the browns and the beige with the flesh and the white night gown is startling. The purity and magnificence of the innocent is portrayed in the picture. Here, we see that this is really a portrait, not just a portrayal of the act.
The subliminal Titian is here painting the wife of one of his clients, who emerges triumphant from the act of combing her hair, and is helped by the servant who humbly looks down. She is not primarily a sexual agent, she is primarily a woman in charge. Her sight is full of determination, whether this refers to the hair or something else. She is a woman who means business and nothing else. The posture of the servant is exemplifying the power as virtue that the picture radiates. The colors of the gown and shirt of the lady are not accidental. She is a creature of black and white.
Let me now move to pictures that are made by Edgar Degas in the last decade of the 19th century. One of the reasons I fell in love with Degas was his mastery of this subject.
Here we have an orgy of reds, oranges, mixed with pink and the combing is done by a domestic helper. The young woman is totally left to the hands of her servant, maybe asleep, maybe dreaming. In stark contrast, the helper is awake, alert, and diligent in performing the task. The only sign that she may be awake is the posture she makes with her left hand.
This is a similar picture of Degas, but the combing here is done most likely by the sister of the young girl. The most beautiful part of the picture is the bent hand that supports the hair.
P a b l o – P i c a s s o, Hairdressing, 1906
What a change when we move to the endlessly fascinating Balthus and his Alice! Alice is practically naked, and exhibits her beauty unashamedly. And why not?
She is young, she is beautiful, there is nothing to worry about, but the extent to which she will enjoy the pleasures of life. The room is empty, there is only one chair, we cannot make out her social class or status. Does it matter? I believe this is one of the points made by Balthus.
Cathy’s Toilette is a violent vibrating picture of domestic life gone on the rocks.
As I go through a period of preparation for my long anticipated trip to Japan, I include a serene picture from Japan.
“Scene of combing hair” (髪梳き), a 1977 (Shōwa 52) kappazuri-e / stencil print, by 20th century Japanese sōsaku-hanga (創作版画, creative prints) artist Mori Yoshitoshi (森義利, 1898-1992) who specialised in such pictures.
Another Degas picture, whose colours I love.
Edgar Degas, ‘Femme se peignant’, c.1887-1890, Charcoal and red and brown chalk on tracing paper laid down on board, Pallant House Gallery, Chichester (Accepted by HM Government in Lieu of Inheritance Tax from the estate of Stephen Brod and allocated to Pallant House Gallery, 2016)
This drawing by Edgar Degas was once owned by Gladys Deacon, an American socialite whose beauty inspired authors, royalty and artists alike.
Deacon was a prolific collector during the early 20th century, owning works by artists including Rodin, Degas, and Toulouse-Lautrec. Marcel Proust once wrote of her “I never saw a girl with such beauty, such magnificent intelligence, such goodness and charm.” And with such a lot of works by Impressionists, it seems!
This work, borrowed from Pallant House Gallery, is currently (February 2024) on display in the ‘Impressionists on Paper exhibition’ at the Royal Academy of Art in London.
Η αργή τελετουργική διαδικασία της ανάδειξης τους κάλους, δηλαδή της κλήσης σε σχέση, αποκαλύπτει τον χρόνο σαν καμβά ζωγραφικής, σαν θεμέλιο αναβαθμών του έρωτα, σαν μέτρο γνησιότηατας και όχι σαν μέτρο αποτελεσματικότητας.
Μήπως εδώ να συναντώνται οι αναβαθμοί και οι βόστρυχες;
ως αγαθος και καλος ανθρωπος αναδεικνυεις την θετικη διασταση της διαδικασιας!
Ομορφα τα μακρυα μαλλακια και δειγμα θυληκοτητας γι αυτο και τα αποθεωσαν οι καλλιτεχνες σε ολες τις εποχες. Θυμαμαι μια φορα μικρη διαβαζα ενα παιδικο μθυιστορημα που εξελισσοταν στην Κορνουαλη τηε Μ. Βρεταννιας. Η μικρη ηρωϊδα ελεγε οτι πριν κοιμηθει, βουρτσιζε τα μαλλια της με εκατο βουρτσιες. Και σκεφτομουνα, εμεις γιατι δεν το κανουμε; Πηρα λοιπον μια βουρτσα και αρχισα το πατιρντι. Μεχρι που τρελλανα τη μαμα μου που μου μιλαγε και της ελεγα, οχι τωρα, χτενιζομαι! Καπου στη βδομαδα απανω, βαρεθηκα.
Ασχετα ομως με ολα αυτα ειναι το στολιδι μας, το φροντιζουμε και του αφιερωνουμε χρονο.
Καλη ημερα Κυριακη αγαπητωτατε και αδελφε του αγαπητωτατου.
αστα τα μαλλακια σου
στη βροχη βρεγμενα
αστα τα ματακια σου
να μεινουνε κλαμενα
ενα να ξερεις
οτι και να συμβει
εις την ζωη αυτη
εγω θα σ’ αγαπαω
οπου κι αν παω
καλο μηνα και με πολλη αγαπη για ολους, και ιδιαιτερα για τους αφραγκους και αστεγους ρομαντικους
Το θεμα ειναι πολυ γοητευτικο.Μου αρεσε παρα πολυ.Οι πινακες ολοι εξαιρετικοι.Εμεινα πολλη ωρα να τους κοιταζω.Εχει μια μαγεια η τεχνη και με ενθουσιαζει ιδιαιτερα,πως μπορει η φαντασια να ανακαλυψει χιλιους κοσμους,κρυμμενους μεσα στα χρωματα,στις πινελιες,στη κινηση.Θα σταθω λιγο περισσοτερο στον Degas γιατι ειναι ο αγαπημενος μου.Τον θαυμασα πριν λιγα χρονια στο Musee d’Orsay, εκει οπου βρισκεται και το γλυπτο του, η μικρη χορευτρια, που την θεωρω κορυφαιο εργο.Σπουδαια η εμπνευση σου Παναθηναιε.Καλη μερα και….να πω καλο ταξιδι στην Ιαπωνια.
ευχαριστω! μεγαλη ειναι και η δικη μου η χαρα, οταν το βλεμμα μου αγκαλιαζει αυτα τα αριστουργηματα
αχ και να ξέρατε τι άγχος έχουμε με τα μαλλιά μας!!
η έλλειψη χρόνου τις περισσότερες φορές,μας αναγκάζει να βλέπουμε σαν αγγαρεία και όχι ιεροτελεστία όπως αναφέρει ο Μανώλης,την διαδικασία που τόσο ποιητικά μας περιγράφετε.από το αποτέλεσμα της περιποίησης εξαρτάται η ψυχική μας διάθεση δυστυχώς.ένα άλλο τεράστιο θέμα είναι και το ψυχολογικό στρες μετά από χημειοθεραπεία με την πτώση των μαλλιών κυρίως στις νέες γυναίκες.
όσο για μένα,το έχω λύσει το θέμα…βόστρυχοι.όταν έχω να κάνω πολλά,πρώτα θα περιποιηθώ την κόμη,έτσι για να ανεβώ λίγο και μετά όλα τα άλλα,ακόμη και άν έχω να καθαρίσω το σπίτι.
ο πίνακας του ρενουάρ ανέσυρε μνήμες από τα μαθητικά χρόνια,τις πλεξουδίτσες με τα σατέν λευκά φιογκάκια,την αλογοουρά αργότερα και την υποχρεωτική λευκή κορδέλα στο γυμνάσιο αλλά και την “επανάσταση” αργότερα με το μοιραίο μαλλί.
καλή ημέρα σε όλη την παρέα!
ευγε ρουλα, αυτο το μοιραιο το μαλλι τα σαββατα των τελευταιων ταξεων του γυμνασιου εχει τρελλανει κοσμο! (τοτε δεν υπηρχε λυκειο)
καλο μηνα και βελτιστη φροντιδα σους βοστρυχους!
Θεωρω την λεξη “βοστρυχος” λιγο βαρβαρη στο ακουσμα. Ισως ειναι ο συνδυασμος πολλων συμφωνων. Γνωριζει κανεις την ετυμολογια; Ποσο περισσοτερο μου αρεσει η λατινογενης λεξη μπουκλα! Μπορεις να κανεις και ποιημα,
ελα κουκλα
με τη μπουκλα!
παμε για καμια ψαρουκλα.
Η πιο γνωστη μορφη βοστρυχοφορου κορης νομιζω ειναι αδιαμφησβητητα η Γενοβεφα. Αλλα και η Ραπουνζελ των παιδικων μας παραμυθιων, οπου το μαλλι γινεται περασμα σε ενα κοσμο αισθησεων. Παντως οσο και να περασσουν τα χρονια τρια ειναι τα σημαντικα πραγματα στην ζωη ημων των ματαιοδοξων θνητων, ο μαλλι το γυαλι και το παντελονι Λη.
Καλο μηνα αγαπημενο ατελιε.
Υ.Γ. Τι παναπει θα πατε Ιαπωνια; Εμας που θα μας αφησετε τοσα κοριτσια και ενα μικρο Μανωλη ε;
αγαπητωτατη, ξεχασατε το ρολοι και το κομπολοι!
σε καθε περιπτωση, τι βοστρυχος τι μπουκλα! το ιδιο ειναι!
βεβαια θυμιζω οτι βοστρυχα λενε και τα κοτσανια απο τα οποια γινεται ενα ειδος τσιπουρου
οσο για την ιαπωνια, αργει ακομη, αλλα ειναι στη φαση του σχεδιασμου
Διδάσκαλε μην ακούτε. Η Ιαπωνία σας περιμένει. Υπάρχει και άλλος λόγος να πάτε. Θα τον εκθέσω στον δήμο όταν μπορέσω.
Εγώ θα γράφω παρηγορητικές μαντινάδες για να καλυφθεί το προσωρινό κενό.
“Ιντα παθες διδάσκαλε τσε πας Ιαπωνία
τσε μ άφησες μονάχο μου μ όλη την κομπανία¨
ναι μανωλη μου, ειμαι στη φαση του σχεδιασμου και θα το πραγματοποιησω στο α εξαμηνο του 2010
ευχαριστω και για το ποιηματακι!
με αυτην την κομπανια θα βρεις τον αλλο δασκαλο σου!
δεν τάμαθες μανώλη μας
και μεις θα πάμε αντάμα!
το βράδυ εσείς στις γκέισες
και μεις βραδιές με σούσι!
ναι,ναι το γνωρίζω,δεν είναι αυτό που φαντάζομαι, μου το είπες,να δεις πώς το είπες…α,ναι!ούτε καν escorts δεν είναι.
το αγαπησα το σουσι
οταν εκοψα το μουσι
ερε γλεντια και τσιμπουσι
χορεψε τρελλα η σουζι
σουζι κιου σουζι κιου
μπειμπι αι λαβ γιου
ονλι γιου ονλι γιου
παει το μυαλο μου αλλου!
στη στρατα τη στρατουλα
εγνωρισα μια γκεισα
γεια και χαρα σου γκεισα πως αραγες σε λενε;
ειμαι η πρωτη και η καλυτερη σε ολον τον ντουνια,
ρουλα με λενε κι ερχομαι απ’ την κεφαλλονια!
φτιαχνω τσαι που τρελλαινει και το μασαζ μου σε ευφραινει
οσο δε για το βραστο το ρυζι
ειναι κατι που ερεθιζει!
Ιντα σου καμε διδάσκαλε τση γκέισας ο σεβντάς
τσε φουα γρα σου φαίνεται ο χλιαρός λαπάς;
…Τελικα το ατελιε…εγινε…φιλολογικη…βραδια με τσαϊ και συμπαθεια…
χε χε τι να γραψω τωρα εγω που τα γραψατε ΟΛΑ. Τετοια ωρα .. τετοια λογια!
και ομως, η ωρα η πρωινη ειναι και η καλυτερη, καθως ο κοσμος ησυχαζιε και το δεσποιναριον τυρβαζει!
ολα τα ανακατευει
και στο τελος μας χαζευει!
ειναι σβουρα που γυριζει
ολα επι γης σκορπιζει!
μαγια μανωλη μου, μαγια σου λεω!
ολα μετασχηματιζονται απο το αγγιγμα της γκεισας!
αλορ αντισηπεησον!
Δεσποινάκι
η ετυμολογία προέρχεται από τη λέξη βότρυς που σημαίνει σταφύλι και βόστρυχος είναι το ελικοειδές φύτρο του φυτού με το οποίο αναρριχάται
ακριβως οπως οι μπουκλες μας Ρουλα!
χωρις προσδοκια η ζωη δεν αξιζει!
Aπο την πορτα σου περνω κι απο τη γειτονια σου
σε βλεπω να χτενιζεσαι και λαμπει η θωρια σου.
Πως λαμπουνε τα ματια σου τη μεση πως τη σκυβεις
τον κοτσο σου θελω να δω κοριτσι μην τον κρυβεις.
Κρατας στο χερι το φιλι,τα μαγουλα σου ροδα
Εχεις πλανευτρα τη ματια στο ονειρο μου τοδα.
-Όρφια, πού είσαι χρυσό μου,ετοίμασε τις βαλιτσούλες σου,πάμε στη Γιαπωνία!
Όρφια:α,δεν μπορώ τώρα,βουρτσίζω τα μαλλιά μου
-έχουμε χρόνο,μη βιάζεσαι!
Όρφια:καλά πώς θα πάμε εκεί,που δε μιλάνε παρά μόνο τα γιαπωνέζικα?
-μην ανησυχείς,το φροντίζει ο δάσκαλος
Όρφια:δεν πας καλά συμμαθήτρια,εγκεφαλικό έπαθες μου φαίνεται από το 3ήμερο.ΕΓΩ απρόσκλητη δεν πάω
-καλάααα,ας είναι.ευτυχώς που υπάρχεις και συ να με μαζεύεις
Όρφια:ε,ρε δάσκαλε πού μπλέξαμε
κατα παρασαγγας ανωτερος των πλατωνικων διαλογων! ευγε ρουλα!
οσο για τις προσκλησεις, ετοιμαζονται!
και μην αφηνεις την ορφια να σε μαζευει! τα ατιθασα πρεπει να ειναι και ελευθερα!
..καλα οταν λειπω εγω..εσεις σχεδιαζετε ταξιδια μακρινα …ως την τζαμαϊκα …εε σορρυ ως την Ιαπωνια ηθελα να πω…
Ποιος ποτε και γιατι…παει Ιαπωνια…
Δασκαλε που μας αφηνετε τας συμμαθητριας…
Εδω μιλουσαμε για τις αδυναμιες μας στα μακρια…κοκκινα μαλλια..(λεμε τωρα)…και προεκυψεν ταξιδιον…
Ρουλα εξηγησου…
ονειρο ηταν και εφυγε
τον κοτσο δεν τον ειδα
ουτε και τα ματακια σου
γλυκεια μου ισπανιδα!
τα μαυρα τα μαλλακια σου
με εχουν ξετρελλανει
και η σπαστη μεσουλα σου
στον ουρανο με βανει
μοναχα ενα φιλι
δως μου σε ικετευω
γιατι αυριο ξημερωμα
παλι θα ταξιδευω
Στο Κιότο παω να δω τσι κερασιάς τα κάλλη
τσ ο Μανωλιός στο ατελιέ χορέβγει πεντοζάλη
Στο Τόκιο μαζειρική εγώ θε να τους δείξω
τσε με τα αμπελόφυλλα τα σούσι να τυλίξω
Χορτάρι από τα Ζωνιανά μωρέ θα χαλαλίσω
τσε μες του Βούδα το ναό μ αυτό να θυμιατίσω
μα ειστε ο καλυτερος πρεσβυς της ελλαδος παρ εξελανς!
παρε και λιγο κρασακι να τους ποτισεις και εδεσε το γλυκο!
Εγνωρισα μια γκεισα απ’το Βοτανικο
το χαδι απο το χερι της ητανε γιατρικο
Πλενει και νοικοκυρευει
ολη μερα μαγειρευει.
Τυλιχτα τα ντολμαδακια,γεμιστα και σουτζουκακια
εχει φτιαξει και γλυκο με δυο μπαλες παγωτο.
Τα μαλλια της τα χτενιζει με μια χτενα φαντεζι
με μια πουδρα εφτιαξε προσωπο απο φιλντισι.
Τα μπαλκονια της κουναει σιεται και καμωνεται
στο χορο πρωτη θα μπει και μου ξεβιδωνεται
η γκεισα που ξεβιδωνεται
στο μυαλο μου καρφωνεται
εχει προσωπο φιλντισι
της αρεσει το πιτσι μισι
μαγειρευει στην εντελεια
και ζει μεσα στην πολυτελεια!
Αν είχα τα μαλλάκια σου, Θεό να μη πιστεύω
να τα χτενίζω πρωινά σπερνά να τα μπερδεύω
Μυρίζουν τα μαλλάκια σου άρωμα παραδείσου
κι εκεί με στέλνεις μάτια μου σα βρίσκομαι μαζί σου
Καλησπερα σε ολη τη παρεα…
καλως τηνα την περδικα!
εδω σχεδιαζομεν και την γην ταραζομεν!
εχομεν παραυτα την αναγκην του παραδεισου με τις μοσχομυριστες μπουκλες!
φιλολογική βραδιά χωρίς την Όρφια είναι σούσι χωρίς ρύζι!σε πεθυμήσαμεεεε συμμαθήτρια,μας έλειψες.
Ρουλακι μου και εγω σας πεθυμησα….αχ! αυτα τα σ/κα…ειναι τοσο λιγα και ερχονται τοσο ..αργα…
Φιλακια πολλα..
βρε ορφια παιδι μου, μπας και εισαι γκεισα σε μυστικη αποστολη και μας εχεις ξεγελασει ολους εδω μεσα!
ολοκληρο ταξιδι ετοιμαζω και στο τελος θα βγει τσουπ η γκεισα απο τη διπλανη πορτα!
Η γκέισα στη ψαραγορά θε να παρασείρει
τσε αχινό ολόφρεσκο να μου γλυκοσερβίρει
πω πω βραδυατικα αχινοι!
σερβιρισμενοι απο το παλλευκο χερακι της γκεισας!
θαυμα! θαυμα!