Ο Γιώργος ο Μανάβης


Ο Γιώργος ο μανάβης είχε στη δεκαετία του 1960 ένα πάγκο με τα καλά του μαναβικά και φρούτα στην Νέα Αγορά της πόλης της Ρόδου, ένα υπέροχο πολυγωνικό κτίσμα με την ιχθυαγορά στο κέντρο του, που σήμερα δεν λειτουργεί πλέον ως αγορά. Στο μυαλό μου ο χώρος της αγοράς της Ρόδου στη δεκαετία του 1960 ήταν ένας χώρος μαγικός, έσφυζε από ζωή και πραμάτειες, μυρωδιές και χρώματα.
Η Νέα Αγορά κατασκευάστηκε το 1924 – 1926 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Florestano di Fausto και είχε μόνο ισόγειους χώρους για καταστήματα. Η προσθήκη ορόφου με χώρους γραφείων έγινε το 1950 επι δημαρχίας Πετρίδη
Πήγαινα στην αγορά με την μητέρα μου, πριν εκείνη πάει στο σχολείο για να διδάξει, και πάω κι εγώ στο δικό μου το σχολείο για να διδαχθώ. Μου άρεσε πολύ αυτή η πρωινή βόλτα με την μητέρα μου στην αγορά επειδή την ήξερε όλος ο κόσμος και εισέπραττα κι εγώ μια ζεστασιά από την αυθόρμητη ανθρώπινη επικοινωνία. Εκείνη λάτρευε την αγορά, τους ανθρώπους, τα καλούδια, και αυτό το εισέπρατταν οι μαγαζάτορες και την αγαπούσαν πολύ.
Ανάμεσε σε όλους, ο Γιώργος ο μανάβης είναι η φυσιογνωμία που έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη, είναι σα να πήγα στο μανάβικο εχθές. Μαύρο σγουρό μαλλί, μπριγιαντίνη, μουστάκι φροντισμένο, μάτια καστανά υγρά και ολίγον θολωμένα, με ένα χαμόγελο αντιφατικό, κάτι σαν χαρμολύπη. Ξυρισμένος πάντα στην εντέλεια, με πεντακάθαρο άσπρο πουκάμισο και μια σκούρα μπλε ποδιά που έφτανε από τη μέση μέχρι τον αστράγαλο.
Το σήμα κατατεθέν του Γιώργου, που το έβλεπες από μακριά, ήτανε ένα κόκκινο γαρύφαλλο που φιγουράριζε στο αριστερό του αυτί. Καθότανε μπροστά στον πάγκο, σε ένα καρεκλάκι καφενείου, και είχε δίπλα του ένα μικρό τραπεζάκι, όπου τοποθετούσε το «γάλα» του, που το έπινε από το πρωί, καπνίζοντας σέρτικα. Κάθε φορά που πηγαίναμε πρόσφερε στην μητέρα μου, η οποία όμως του απαντούσε ευγενικά ότι δεν πίνει γάλα. Σε μένα δεν προσέφερε ποτέ.
Μου πήρε λίγο καιρό για να καταλάβω ότι το γάλα ήτανε νερωμένο ούζο «Κολοσσός», που ο Γιώργος το τιμούσε δεόντως, και το προσέφερε σε όλη την πελατεία, πλην εμού.
Εκείνη την εποχή όλα τα προϊόντα ήτανε ντόπια, δεν ερχόντουσαν φορτηγά με το καράβι. Εξάλλου το καράβι δεν χώραγε φορτηγά, τα εμπορεύματα ερχόντουσαν με την παλέτα και φορτωνόντουσαν με το βίντσι.
Η νοστιμιά των εμπορευμάτων του Γιώργου θα μου μείνει αξέχαστη. Η ειδικότητα του ήτανε οι ντομάτες εποχής. Μόλις η μητέρα μου του ζήταγε ντομάτες, τιναζότανε όρθιος σα να ήτανε σε ελατήριο και διάλεγε τις καλύτερες, προσφέροντας πάντα ένα κομμάτι για να δοκιμάσει.
Η διαδικασία της αγοράς κρατούσε 15 λεπτά το πολύ, έπρεπε να γυρίσουμε σπίτι να αφήσουμε τα ψώνια και μετά να πάμε στο σχολείο. Ήτανε ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσει η ημέρα. Το 1965 μετατέθηκε η μητέρα μου – δυσμενώς, επειδή ο πατέρας μου ήτανε Καραμανλικός – σε ένα σχολείο στο Κριεκούκι κι έτσι πήρε την αδελφή μου κι εμένα και πήγαμε στην Αθήνα.
Δεν θυμάμαι να ξαναείδα τον Γιώργο εκ του φυσικού, όμως τώρα που γράφω γι’ αυτόν είναι σα να τον είδα εχθές.

Ταξίδια με το πλοίο της γραμμής


Αγάπησα τα πλοία της γραμμής από τον πατέρα μου, που δεν ταξίδευε με αεροπλάνο. Από εκείνον έμαθα τη λέξη «μπουνάτσα», που προέρχεται από την ενετική ‘bonazza’, και σημαίνει κάλμα, αρυτίδωτη θάλασσα, θάλασσα σα λάδι. Από τον πατέρα μου έμαθα και τους ανέμους.
Αναφέρω τους αγαπημένους μου ανέμους. Η «τραμουντάνα», από το λατινικό trans-montanus, που σημαίνει «πάνω από τα βουνά» (για τους Λατίνους τις Άλπεις). Είναι το όνομα που δίνουν οι ναυτικοί της Μεσογείου στον Βόρειο άνεμο. Ο «γαρμπής» είναι νοτιοδυτικός άνεμος. Η λέξη έχει προέλθει από την αραβική garbī `δυτικός΄ και την συγγενική της ενετική ‘garbin’. Ο «σιρόκος» είναι νοτιοανατολικός άνεμος, προέρχεται από την ιταλική – ενετική λέξη ‘scirocco’.
Το ταξίδι με πλοίο μου έδινε μια αίσθηση απόδρασης από την καθημερινότητα μου, μια εμβάπτιση σε κάτι καινούργιο, διαφορετικό, ξέγνοιαστο, συνεχώς ανανεούμενο. Το πλοίο ήταν μια κολυμβήθρα που καθάριζε και ηρεμούσε το νου και την ψυχή.

Τι εύκρατη που γίνεται η σκέψη , όταν
τα μπλε σου βγαίνουν περίπατο.

Οδυσσέας Ελύτης

Τα πλοία εκείνης της εποχής – μιλάμε για τις δεκαετίες 1960 και 1970 – ήτανε «βάρκες σε σχέση με τα σημερινά. Μιαούλης, Κανάρης, Καραϊσκάκης, Αικατερίνη, Μιμίκα.
Το ταξίδι ξεκινούσε από το λιμάνι της Ρόδου. Μόλις κατεβαίναμε από το ταξί ερχόντανε οι αχθοφόροι να πάρουνε τις βαλίτσες. Η στολή τους ήτανε ένα μπλε λουλακί πουκάμισο καμωμένο από χοντρό ύφασμα κι ένα κασκέτο. Μερικοί ήταν ξυπόλητοι. Περιττό να πω ότι όλοι ξέρανε τον «κύριο Μορόπουλο». Περνάγαμε το διάδρομο του Τελωνείου (μετά την απελευθέρωση τους από τον ιταλικό ζυγό τα Δωδεκάνησα είχαν ένα ειδικό δασμολογικό καθεστώς) και κατευθυνόμασταν προς το πλοίο που τότε έδενε πλευρικά και κατέβαζε σκάλα για τους επιβάτες. Με τον αχθοφόρο να τρέχει μπροστά, μπαίναμε στο χώρο υποδοχής του πλοίου.
Ο πατέρας μου πάντοτε ταξίδευε σε καμπίνα πρώτης θέσης ή λουξ και γευμάτιζε στην τραπεζαρία του πλοίου. Τα φιλοδωρήματα που έδινε τον είχαν καταστήσει γνωστό και δημοφιλή στους καμαρότους και τους σερβιτόρους των πλοίων της γραμμής.


Ο αχθοφόρος πήγαινε με ένα καμαρότο τις αποσκευές στην καμπίνα και μετά πηγαίναμε στο σαλόνι όπου ο μπαμπάς απολάμβανε το ουίσκι του και κάπνιζε κι ένα τσιγαράκι.
Από τις πιο όμορφες στιγμές του ταξιδιού ήταν η αναχώρηση, μια διαδικασία που ξεκινούσε με την αναγγελία «Προσοχή! Προσοχή! Παρακαλούνται οι κύριοι επισκέπται να εξέλθουν του πλοίου. Το πλοίο είναι έτοιμο για αναχώρηση.» Λίγο μετά ένας ναύτης «έλυνε» τη σκάλα, δηλαδή αφαιρούσε τα πλευρικά κολωνάκια και μετά την ανέβαζε για να διπλώσει και να «κουμπώσει» στα πλευρά του πλοίου. Παράλληλα με το ανέβασμα της σκάλας οι ναυτεργάτες στην προκυμαία έλυναν τους κάβους και οι μηχανές φούλαραν όπισθεν ολοταχώς. Σε λίγα λεπτά το πλοίο είχε αποκολληθεί από την προκυμαία και εκτελούσε την μανούβρα για να γυρίσει και να βγει από το λιμάνι. Το πραγματικό ξεκίνημα του ταξιδιού ήταν η στιγμή που έχοντας κάνει τη μανούβρα, ο καπετάνιος έδινε το πρόσταγμα «Πρόσω ολοταχώς»!


Ένα καλοκαίρι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τον αείμνηστο φίλο Νικόλα Χατζηγρηγορίου πήραμε το πλοίο από τη Ρόδο και πήγαμε στην Σητεία της Κρήτης. Ο Νικόλας έπεισε τον πατέρα του να μας παραχωρήσει το αυτοκίνητο του, ένα Φόρντ Τάουνους. Το πλοίο δεν είχε γκαράζ, ανέβασαν το αυτοκίνητο με το βίντσι και το έδεσαν πάνω στην κουβέρτα της πλώρης. Στο κατάστρωμα γνωρίσαμε μια παρέα Γερμανούς δασκάλους που κάνανε περιοδεία στα νησιά. Μιλούσαμε ώρες πολλές. Για την ομάδα «Baader-Meinhof», για τους «Gastarbeiter», (φιλοξενούμενοι εργάτες, όρος της δεκαετίας του 1970, για τους οικονομικούς μετανάστες στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας), για το πόσο κακοπληρωμένοι ήσαν οι δάσκαλοι στη Γερμανία. Είναι σα να τους έχω τώρα δίπλα μου. Οι Γερμανοί συνταξιδιώτες μου έδωσαν την εικόνα μιας (Δυτικής τότε) Γερμανίας βαθιά διχασμένης, που συμπλήρωνε την εικόνα που σχημάτιζα από μυθιστορήματα όπως «Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ» (Die verlorene Ehre der Katharina Blum) του Γερμανού συγγραφέα Heinrich Böll (1974), που έγινε ταινία το 1974 από τους Volker Schlöndorff και Margarethe von Trotta.

Unexpected Memorial for Aunt Maria – Αναπάντεχο Μνημόσυνο για τη Θεία Μαρία

Η θεία μου η Μαρία αναχώρησε από αυτόν τον κόσμο το 2008. Ήταν ένα  συννεφιασμένο πρωινό, κι εγώ βρισκόμουνα στη Σερβία, όταν αντήχησε το κινητό μου τηλέφωνο.

Ο Κώστας, γιος της θείας Μαρίας ήτανε στην άλλη άκρη.

“Την χάσαμε την Μαρία” μου είπε.

Η Μαρία ήτανε η μεγαλύτερη από τις τρεις αδελφές του πατέρα μου, και η πιο αγαπημένη μου. Την είχα ξεχωρίσει επειδή ήτανε πάντα με το χαμόγελο, και είχε ιδιαίτερα υψηλή ευφυΐα. Επίσης αγαπούσε και θαύμαζε τον πατέρα μου με ένα τρόπο που με είχε οδηγήσει στο να αναγνωρίσω αρετές και προτερήματα του, που αλλιώς χανόντουσαν πίσω από το πολύ αυστηρό προσωπείο του.

Μεγάλωσε στην Ιστιαία Ευβοίας, όπου και γνώρισε τον σύζυγο της, τον θείο Σπύρο.

Παντρεύτηκαν και έκαναν οικογένεια στην Ιστιαία.

Εκτός από υπέροχος άνθρωπος, η Μαρία ήτανε και εξαιρετική μαγείρισσα.  Σε κάθε επίσκεψη μου στην Ιστιαία είχα την ευκαιρία να απολαύσω ένα εξαίσιο γεύμα.

Το σήμα κατατεθέν για το τραπέζι της Μαρίας ήτανε ένα σκληρό πρόβειο τυρί από το κοντινό χωριό της Κοκκινομηλιάς. Μοσχοβολούσε γάλα και είχε μια απίστευτη  γευστική ένταση, που την απογείωνε το αλάτι. Και σκέτο, αλλά και για την γέμιση της θεϊκής τυρόπιτας που έφτιαχνε, αυτό το τυρί το είχα συνδέσει με τη θεία Μαρία, την ευγένεια, την αγάπη, την ευστροφία της.

Η θεία Μαρία ως ευφυής άνθρωπος είχε καταλάβει πόσο μου άρεσε το τυρί, κι έτσι κάθε φορά μου έφερνε και ένα συμπλήρωμα στο πιάτο “για να τελειώσω το κρασί μου”.

Η γευστική μνήμη του τυριού από την Κοκκινομηλιά παρέμεινε ανεξίτηλη στο μυαλό μου και  τον ουρανίσκο μου, και σήμερα αναβίωσε.

Ο τοπικός φούρναρης είναι από τα Τρίκαλα και από καιρού εις καιρόν έχει τυρί από τα πάτρια εδάφη του. Ρώτησα λοιπόν σήμερα αν έχει τυρί. Μετά από πολύ ενδοιασμό και μισόλογα, μου έφερε να δοκιμάσω ένα κομματάκι.

“Είναι εξαιρετικό, απλά του ξέφυγε λίγο το αλάτι”  μου είπε. Δοκιμάζω και βλέπω μπροστά μου την θεία Μαρία. Το τυράκι του φούρναρη από τα Τρίκαλα ήτανε  ολόιδιο με το τυράκι της Κοκκινομηλιάς.

Συγκρατήθηκα για να μην εκφράσω τον ενθουσιασμό μου. “Καλό είναι, θα το πάρω” αποκρίθηκα.

Καθώς γράφω αυτό το σημείωμα, έχω ένα πιατάκι με το τυράκι δίπλα και μασουλάω, πίνοντας ουζάκι. Σαν να κουβεντιάζω όπως παλιά με την θεία Μαρία.

 

 

 

 

 

Open Air Movie Theater in Suburban Pireaus – Θερινό Σινεμά “Πόπη” στην οδό Σερρών 6, στον Κορυδαλλό

This is a post straight out of my childhood memories. It refers to the open air movie theater that was next to my uncle’s paternal home in the suburd of Koridallos, near Pireaus. Inevitably, it is in Greek.

Στη δεκαετία του 1960 πέρασα δύο χρόνια στην Αθήνα, όπου τελείωσα την 5η και 6η Δημοτικού, στο Σχολείο του Τυχόπουλου στην Πλατεία Αμερικής, με Διδάσκαλο τον κ. Παπαδημητρίου.

Ήμουνα στην Αθήνα με την μητέρα μου που δίδασκε Αρχαία και Νέα Ελληνικά στο Γυμνάσιο Κριεκουκίου, και την αδελφή μου, που πήγαινε στην Σχολή Χιλλ στην Πλάκα. Μέναμε σε ένα όμορφο σπίτι στην οδό Λήμνου δίπλα στην Πλατεία Αμερικής. Μαζί μας έμενε η μία γιαγιά μας, η μητέρα του πατέρα μου.

Η μία αδελφή του πατέρα μου, η Αλίκη, είχε παντρευτεί ένα νέο από τον Κορυδαλλό, τον Γιώργο, που έχει αναπαυθεί τώρα, και έμεναν στο πατρικό του σπίτι στον Κορυδαλλό, στην οδό Σερρών.

Πολλά Σαββατοκύριακα τα περνούσαμε με την αδελφή μου εκεί. Το σπίτι είχε μια ωραία αυλή, κήπο, και ο θείος Γιώργος μας αγαπούσε πολύ.  Παίρναμε το λεωφορείο από την Ομόνοια και βγαίναμε στον Κορυδαλλό στην Γ. Λαμπράκη μετά από μία ώρα.

Θυμάμαι ότι ζούσε και η μητέρα του θείου Γιώργου, η Μαριγούλα. Περήφανη γυναίκα, με το μπαστουνάκι της, και ύφος αυστηρό.

Δίπλα στο σπίτι του θείου Γιώργου ήτανε η “Πόπη”, θερινό σινεμά, που το βλέπαμε από την ταράτσα του σπιτιού. Οι καλύτερες θέσεις.

Δεν θυμάμαι τα έργα που είδα, αλλά θυμάμαι την υπέροχη ατμόσφαιρα, και την αγάπη της Αλίκης και του Γιώργου.

Ο Κορυδαλλός τότε ήτανε μια γειτονιά.

Όλοι ξέρανε όλους. Ο Τόλης Βοσκόπουλος ήτανε φίλος του θείου Γιώργου και τότε δεν τον ήξερε κανένας.

Η ποδοσφαιρική ομάδα ήτανε η Προοδευτική, αλλά όταν πηγαίναμε στο γήπεδο με τον θείο Γιώργο, στο Γ. Καραϊσκάκης, βλέπαμε συνήθως τον Εθνικό Πειραιώς, με τον “Εθνικάρα” Ματζουράνη.

Ένα χρόνο μετά τη χούντα γυρίσαμε στο Ρόδο. Συνεχίσαμε όμως να επισκεπτόμαστε τον Κορυδαλλό κάθε φορά που ερχόμασταν στην Αθήνα.

Στις αρχές του 1970 με την έκρηξη της οικοδομικής δραστηριότητας, το πατρικό του θείου Γιώργου έγινε πολυκατοικία και η “Πόπη” έγινε σεξ σινεμά (μετά βάλανε μπιλιάρδα, και σήμερα είναι ΑΒ).

Η γειτονιά άλλαξε. Η αντιπαροχή τα τσιμεντάρισε όλα τα παλιά σπίτια.

Η μνήμη όμως της “Πόπης” και της παλιάς γειτονιάς παραμένει ανεξίτηλη. Μαζί τους η  αγαθότητα του θείου Γιώργου, που χάθηκε νωρίς σε ένα ταξίδι.

 

 

 

 

 

 

 

Venetokleion Gymnasium of Rhodes – Class of 1968-1973 / Βενετόκλειο Γυμνάσιο Ρόδου – Η Τάξη του 1968 – 1973

group1_class
Η ταξη στην αυλη του Βενετοκλειου.

Εισαγωγη – Introduction

Σημερα κλεινω εξι χρονια απο την ημερα που αρχισα αυτο το μπλογκ, και ανασυρω απο την μνημη την μαθητεια μου στο Βενετοκλειο Γυμνασιο Ροδου, απο το 1968 εως το 1973.

Today is my sixth WordPress anniversary. I started this blog six years ago, and I felt necessary to reminisce about my Gymnasium in Rhodes, where I grew up. Its name is Venetokleion and is still operational. This post features photos I took in excursion with the teachers and the class.

Εχω υπεροχες αναμνησεις απο το Βενετοκλειο για δυο λογους.

This is a time and space specific post, and language is crucial. The post  must be in Greek. So I stop here with the English part, and wish the visitor a happy visit.

Ο πρωτος ειναι οτι γνωρισα εξαιρετικους ανθρωπους, συμμαθητες, συμμαθητριες, καθηγητες και καθηγητριες.

Ο δευτερος ειναι οτι πηρα τις πρωτες συγκινησεις της μαθησης, μαζι με καποιες αλλες.

Θα αναφερθω στους συμμαθητες και τις συμμαθητριες με τα μικρα τους ονοματα, ενω στους καθηγητες και τις καθηγητριες και με τα επιθετα τους. Οσοι διαβασουν αυτο το κειμενο και δουν τις φωτογραφιες θα αναγνωρισουν τους συμμαθητες και τις συμμαθητριες.

papamanolis
Ο Μανωλης Παπαμανωλης, Γυμνασιαρχης του Βενετοκλειου

Η αναφορα σε επιλεγμενους καθηγητες και καθηγητριες με τα πληρη ονοματα τους οφειλεται κυριως στο οτι θελω να υπαρχει καπου στο διαδικτυο γραπτα και επιφατικα το υπεροχο εργο που επιτελεσαν οι ανθρωποι αυτοι. Ετσι απλα.

Ζητω προκαταβολικα συγγνωμη, αλλα καποιους απο τους απεικονιζομενους δεν τους ενθυμουμαι με τα ονοματα τους.

Μια αλλη διασταση που επιβαλλει ο χρονος ειναι η χρηση του παρελθοντος στην αφηγηση και τα ρηματα. Αυτο βεβαια δεν σημαινει οτι καποιος δεν ζει πια. Απλα αναφερομαι στο παρελθον και σε αυτα που θυμαμαι απο τοτε.

Οι φωτογραφιες ειναι ολες απο το αρχειο μου, οι περισσοτερες παρμενες σε σχολικες εκδρομες.

Βενετοκλειο: Αρρενων αλλα και Θηλεων
Βενετοκλειο: Αρρενων αλλα και Θηλεων. Κατω σειρα απο δεξια: Λεωνιδας, Ανθουλα, Τετα, ?, Γιωργος. Επανω σειρα απο δεξια: Κλεανθης, ?, Γιωργος, Νικος

Αρρενων, αλλα και … ολιγον θηλεων

Την εποχη εκεινη το Βενετοκλειο ητανε Γυμνασιο Αρρενων. Επειδη ομως η πρακτικη κατευθυνση σπουδων (το πρακτικο) υπηρχε μονο στο Βενετοκλειο, στις τρεις τελευταιες ταξεις (Τεταρτη, Πεμπτη και Εκτη) ερχοντουσαν να φοιτησουν στο Βενετοκλιεο και μαθητριες, απο το Καζουλειο Γυμνασιο Θηλεων. Θυμαμαι οτι η πρωτη φουρνια απο το θηλεων ητανε η ταξη της αδελφης μου. Ακολουθησαμε εμεις.

Ετσι λοιπον στην φωτογραφια που βλεπετε παραπανω, απεικονιζονται ορισμενοι νεοι με ορισμενες νεες.

Οι σχεσεις μας ητανε πολυ καλες. Τις ειχαμε τις κοπελλες στα οπα οπα. Ομολογω δε οτι ουδεποτε καταλαβα για ποιον λογο χωριζανε τα παιδια σε αρρενες και θηλεις στα σχολεια.

group1_teachers
Οι καθηγητες.  Απο δεξια καθιστοι: Γιωργος Μανδραγος, Νικος Βολονακης, ?, Κωνσταντινιδης.

 

Οι  καθηγητες

Μεσα σε μια περιοδο εξι χρονων, ειναι επομενο να εχει κανεις πολλους καθηγητες, και ολιγες καθηγητριες. Τωρα που το αναπολω, οι καθηγητριες ητανε πολυ λιγοτερες.

Καποιο ομως ξεχωρισαν και παραμενουν στην μνημη μου εντονα και με σεβασμο και αγαπη.

Ξεκινω λοιπον απο τον Γιωργο Μανδραγο, Φυσικο, που παρολον οτι δεν τον ειχαμε για πολυ στην ταξη, τον αγαπησα πολυ. Ημουνα και συμμαθητης με τον γυιο του τον Μιχαλη Μανδραγο, που χαθηκε προωρα το 2012. Ο Γιωργος Μανδραγος ητανε αυθορμητος, απλος, και αξιαγαπητος. Πηγαινα πολλες φορες στο σπιτι του, γιατι παιζαμε με τον Μιχαλη. Με τον Μιχαλη πηγαιναμε μαζι και στον Ναυτικο Ομιλο Ροδου, Ν.Ο.Ρ. στην ΕΛΛΗ, οπου ιστιοπλοουσε με σκαφη τυπου “Οπτιμιστ”. Μετειχε και σε αγωνες, και πηγαινε πολυ καλα.

maniatakis1
Ο μαθηματικος Γιωργος Μανιατακης (αριστερα)

Συνεχιζω με την μεγαλη μου αδυναμια, τον Μαθηματικο Γιωργο Μανιατακη. Ισως ενας απο τους λογους που αγαπησα τα μαθηματικα ητανε ο Μανιατακης. Εξαιρετικος δασκαλος, με οξυτατη αισθηση του χιουμορ και σεβασμο προς ολους τους μαθητες. Με τη χαρα της ζωης, σοβαροτητα και μετρο. Εξαιρετικος ανθρωπος και δασκαλος.

Τωρα ενθυμουμαι και τον αλλον αγαπημενο μου μαθηματικο, τον Αντωνη Μπαϊραμη απο την Καλυμνο, που χαθηκε προωρα. Ειμασταν στην ιδια ταξη με την αδελφη του την Ποπη, που εικονιζεται στην φωτογραφια της εισαγωγης.

politis1
Ο Φιλολογος Σεβαστιανος Πολιτης

Ενας αλλος αξεχαστος δασκαλος, ητανε ο Σεβαστιανος Πολιτης, Φιλολογος. Ο,τι εμαθα στα αρχια το χρωσταω στον Πολιτη και την μητερα μου. Ο Πολιτης ητανε ανθρωπος χαμηλων τονων, και δημιουργουσε την περιεργεια να μαθεις τι κρυβεται πισω απο τις λεξεις. Εξοχος! Περναγε η ωρα και δεν το καταλαβαινα.

Και μια και ζουμε σε κοσμο αντιθεσεων, δεν μπορω να μην αναφερω εναν αλλο φιλολογο, που ητανε μαλλον κακολογος. Το τι φωνες ακουγαμε δεν περιγραφεται. Και ειχε πει και το απαραμιλλο “τι νομιζετε οτι ειναι ο ανθρωπος; μια λεκανη εντερα”.

konstantinidis
Ο θεολογος Κωνσταντινιδης

Ο θεολογος Κωνσταντινιδης θα μου μεινει αξεχαστος για την ευγενεια και την προσχαρη φυση του. Και το λεγω αυτο επειδη ειχαμε και εναν αλλο θεολογο που μας ειχε τρελανει στις φαπες. Εκρηκτικος τυπος, ξεσπουσε ξαφνικα και οποιον παρει ο … χαρος. Σε αντιθεση λοιπον με τον ευεξαπτο αλλον, ο Κωνσταντινιδης ητανε οαση. Παντα με το χαμογελο. Και μαθαμε και ολιγα θρησκευτικα.

mandragos2
Ο Φυσικος Γιωργος Μανδραγος (δεξια)

Πολλες φορες οταν θυμομαστε κατι απο την νεοτητα μας, εχομε την ταση να υποθετομε ή και να δηλωνουμε ευθεως οτι τοτε ητανε καλα τα πραγματα, ενω σημερα… Δεν ξερω πως ειναι σημερα τα πραγματα, αλλα τοτε που ημουνα στο Βενετοκλειο, χωρις να ειναι ολα τελεια, μαθαιναμε. Ολοι μαθαιναμε. Και δεν παπαγαλιζαμε. Και μπορουσε ο καθενας να τα βγαλει περα χωρις φροντιστηρια. Και οι καθηγητες νοιαζοντουσαν. Υπηρχανε βεβαια και εξαιρεσεις, ολιγες ομως.

Παρολο που δεν τον εχω σε φωτογραφια, ο Βασιλης Λεβεντης, Γυμναστης, ητανε απο τους ανθρωπους που με τον ενθουσιασμο και την καλη καρδια του με ειχε εμπνευσει. Δεν ημουνα ποτε καλος στη Γυμναστικη. Ομως προσπαθουσα. Ο Βασιλης Λεβεντης υποστηριξε την προσπαθεια μου. Και οχι μονο τη δικη μου. Ολων των παιδιων που δεν ημασταν αστερια. Πριν μερικα χρονια μιλησαμε σοτ τηλεφωνο, βρισκοτανε στις Καλυθιες και τα ειπαμε για λιγο.

Θεωρω επισης απαραιτητη την μνεια στον Έξαρχο των Γυμναστων, τον Χρηστο Παλαιολογο. Που με την βραχνη, μπασα φωνη του μας εβαζε στη σειρα.

maniatakis2
Ο Μαθηματικος Αντωνης Μανιατακης (δεξια)

Θα ητανε παραλειψη να μην αναφερθω και στον εξαιρετο Μανωλη Παπαμανωλη, που τον θυμαμαι ως Γυμνασιαρχη. Εξαιρετικος ανθρωπος, χαμηλων τονων, παντοτε με εγνοια για τους μαθητες και το σχολειο.

Οι καθηγητριες

Σε συγκριση με τους αντρες, οι γυναικες στο Γυμνασιο ητανε πολυ λιγοτερες.

Περιττο να αναφερω οτι  η συγκινηση των αγοριων ανεβαινε σε υψηλα επιπεδα οταν η καθηγητρια ητανε νεα και ωραια.

Ειχαμε βεβαια ολον τον σεβασμο στις αλλες καθηγητριες, ομως η προτιμηση μας ητανε σαφως στις νεες.

Θυμαμαι στη δευτερα γυμνασιου ειχε ελθει μια νεαρα καθηγητρια γαλλικων. Ολοι θελαμε να μαθουμε γαλλικα.

Βεβαια εκεινη την εποχη οι ξενες γλωσσες στο γυμνασιο ητανε ανεκδοτο. Οι καθηγητες και καθηγητριες ελαχιστες, που μετετιθεντο συνεχως.

Με την καθηγητρια μας των γαλλικων δεν θυμαμαι καν αν κλεισαμε ολοκκληρη τη χρονια.

Ομως η συγκινηση θα παραμειενει αξεχαστη στο υποσυνειδητο των 14 ετων.

gnkg
Απο δεξια: Γιωργος, Νικος, Κλεοβουλος, Γιωργος

Οι συμμαθητες

Οπως ειναι φυσικο, με καποιους απο τους συμμαθητες ειμασταν πιο κοντα, μια παρεα ας πουμε.

Ανακαλω πρωτο τον Μιχαλη Σταματιου, ενα χρυσο παιδι που χαθηκε προωρα και αυτος.

Ο Μιχαλης Σταματιου ητανε ενας υπεραθλητης και ενας υπεροχος ανθρωπος. Μεσα σε ολα, και καλος μαθητης. Παντα με το χαμογελο. Τον θυμαμαι σα να ειμασταν μαζυ εχθες. Πριν απο μερικα χρονια συναντησα στην Αθηνα ολως τυχαιως εναν συγγενη του και τιμησαμε την μνημη του.

Το γυμνασιο της εποχης εκεινης ειχε και μια ιδιομορφια γεωγραφικου τυπου. Πολλα παιδια ερχοντουσαν απο τα χωρια με λεωφορειο το πρωι και γυρναγανε στο χωριο τους το απογευμα.

gln
Απο δεξια: Γιωργος, Λεωνιδας, Νικος (καπου στην Κω)

Ειχαμε λοιπον ενα εξαιρετικο μιγμα απο παιδια της πολης και των χωριων.

Η μεγαλη ομαδα απο τα χωρια ητανε οι Αρχαγγελιτες. Ερχοντουσαν συντεταγμενοι και παντα χαρουμενοι.

Το Αρχαγγελιτικο χιουμορ ειναι αξεπεραστο. Δωρικο αλλα και Ιωνικο μαζυ.

Το τι ιστοριες εχω ακουσει δεν λεγεται.

Ο Κλεοβουλος ερχοτανε απο τη Σορωνη. Τον συναντησα προσφατα και τα ειπαμε. Παντα με ευγενεια και μετρημενος.

Ειχαμε βεβαια και τις συναγωνιστικες μας διαδικασιες, παντα στα πλαισια του “ευ αγωνιζεσαθι”.

Ενας συναγωνιστης ητανε ο Λεωνιδας, σοβαρος και μετρημενος, και ταλαντουχος.

vrouchos
Απονομη βραβειων το 1969

Παντα τον θυμαμαι με αγαπη. Ειχαμε μιλησει και στο τηλεφωνο πριν μερικα χρονια.

Ομως αυτος που εχει παραμεινει παντα κοντα, παρολη την γεωγραφικη αποσταση, ειναι ο παιδικος φιλος, συμμαθητης και υπεροχος ανθρωπος, ο Γιωργος. Συναντηθηκαμε προσφατα στην Αθηνα και περασαμε πολλες ωρες μαζι.

Το 2005 ειχα κατεβει στη Ροδο και με πρωτοβουλια του Γιωργου συναντηθηκαμε παρα πολλοι απο την ταξη του Βενετοκλειου.

Η συναντηση αυτη θα μου μεινει αξεχαστη.

Κι αν κατι θελω κασι το εκφραζω και απο εδω, ειναι να ξαναβρεθουμε οι συμμαθητες του Βενετοκλειου που αποφοιτησαμε το 1973.

Θα ειναι μεγαλη χαρα και τιμη μου.

Ευχαριστω σε Βενετοκλειο, ευχαριστω σε Ροδο!

Υποσημειωση

Αν καπου η μνημη μου επαιξε παιχνιδια, προσκαλω την ευγενικη αναγνωστρια να με βοηθησει, υποδεικνυοντας την αστοχια, και – αν μπορει – προτεινοντας και την επανορθωση.

‘Αλλα άρθρα μου σχετικά με τη Ρόδο

Dr. Nikolaos G. Mavris – Δρ. Νικόλαος Γ. Μαυρής

The Armistice Agreement talks between Israel and Egypt, Jordan and Syria in Rhodes, 1949

Οι μελιτζάνες του Ρετζέπ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dan Hicks and His Hot Licks: “I scare myself” and a little more – in the context of perplexed personal situations

Sylvia Plath in Yorkshire, 1957
Sylvia Plath in Yorkshire, 1957

It was sometime in the early 1980’s.

I was in my late 20s and doing postgraduate work in the United States of America.

As luck has it, I was cohabitating with a woman. I do not want to comment on the merits of cohabitation before marriage here. Suffices to say that it was one of the wisest things I have ever done. And I will explain why later.

My good cousin “J” one day introduced me to the genius of Dan Hicks.

“I scare myself” became an obsession for me.

Dan Hicks
Dan Hicks

Before I continue, I must warn the reader (if there is any) of this that the text and the images and the songs and everything about it may appear to be totally incoherent and structureless.

This is one of the conditions of life that cannot be changed. So I take it for granted, as a given inevitability and continue. (You have been warned!)

But who is Dan Hicks?

In order to answer this question in a respectable way I will borrow from Wikipedia.

Hicks at the Santa Fe Brewing Co. June 28, 2009
Hicks at the Santa Fe Brewing Co. June 28, 2009

Daniel Ivan Hicks (born December 9, 1941, in Little Rock, Arkansas), is an American singer-songwriter.

Hicks’ father, Ivan L. Hicks (married to the former Evelyn Kehl), was a career military man. At age five, an only child, Hicks moved with his family to California, eventually settling north of San Francisco in Santa Rosa, where he was a drummer in grade school and played the snare drum in his school marching band.

At 14, he was performing with area dance bands. While in high school, he had a rotating spot on Time Out for Teens, a daily 15-minute local radio program, and he went on to study broadcasting at San Francisco State College during the late 1950s and early 1960s.

Taking up the guitar in 1959, he became part of the San Francisco folk music scene, performing at local coffeehouses.”

Charlatans in 1966 or1967. Dan Hicks is the first from the right.
The Charlatans in 1966 or1967. Dan Hicks is the first from the right.

And now I switch to another source, “Triviana Magazine”.

‘After earning his bit of fame and fortune in his early 20s, as a folkie in Bay Area  coffee houses, singing and finger-picking in 1963, he joined the Charlatans as a drummer in 1965 — the Charlatans being the blues-rock band that a lot of people are now calling the beginning of what became the San Francisco rock scene.

But Hicks wasn’t content to sit behind the traps, so started his own band, doing an acoustic swing-folk kind of thing with just him on guitar, a bass player  and two female singers. That eventually became Dan Hicks and His Hot Licks, and from 1968 through about 1973,  they were, indeed, hot.

Dan Hicks has said about the song: “I was in love when I wrote this song…either that, or I’d just eaten a huge hash brownie.”‘

Dan Hicks
Dan Hicks

As I have already mentioned, I gor to know Dan Hicks because of the song “I scare myself”.

‘I Scare Myself’ and ‘It’s Not My Time to Go’… I think they’re two of the best songs ever written”Elvis Costello

If Elvis Costello says so, we better listen!

The thing is though, I loved the song long before I Read what Elvis Costello said about it.

With hindsight, I can say that I loved the song because I was scared when I heard it.

I did not know what the hell I was going to do with the cohabitant.

I was receiving mixed signals and was perplexed.

Was she true love, or was she just a passer by?

She already had a failed marriage in her bag, I was a marriage free person at the time.

Life always twists things and gives the answers to the unsuspecting humans.

This is exactly what happened with my situation.

One day my cohabitant fell out of our love nest, then she came back in tears asking for re-admission.

But is there a jailed person who sees an open door in the jail complex and shies away from it?

I beg to say there is not!

And so my cohabitation ended in glory, but my love of the song remains to date.

And I continue ot be scared. Mostly for other reasons now.

striking it rich

The song was released with the album “Striking it Rich” (1972).

I scare myself

I scare myself
just thinking about you
I scare myself
when I’m without you
I scare myself
the moments that you’re gone
I scare myself
when I let my thoughts run

and when they’re runnin’
I keep thinking of you
and when they’re runnin’
what can I do?

I scare myself
and I don’t mean lightly
I scare myself
it can get frightenin’
I scare myself
to think what I could do
I scare myself
it’s some kinda voodoo

and with that voodoo
I keep thinking of you
and with that voodoo
what can I do?

but it’s oh so, so, so different
when we’re together
and I’m oh so so much calmer, I feel better
for the stars have crossed our paths forever
and the sooner that you realize it, the better

then I’ll be with you
and I won’t scare myself
and I’ll know what to do
and I won’t scare myself
and then I’ll think of you
and I won’t scare myself
and then my thoughts’ll run
and I won’t scare myself

then I’ll be with you
and I won’t scare myself
and I’ll know what to do
and I won’t scare myself
and I’ll think of you
and I won’t scare myself
and my thoughts will run
and I won’t scare myself…

Dan Hicks & The Hot Licks live at the High Noon Saloon in Madison, WI, Sunday, December 9th, 2007, Dan’s Birthday!

Original Recordings

Pendle Witches: Mist II Paula Rego 1996
Pendle Witches: Mist II Paula Rego 1996

Dan Hicks is a wise man.

He knows that love can hurt.

And so he sings that he does not want love, if love ….

This is a treatise on gastrolinguistics. In case you wonder what gastrolinguistics is, do not worry, you are not the only one.

Instead of giving an answer to the difficult question, I cope out and invite you to read what Dan Hicks says.

I don’t want love

“Hey, that’s pretty cool

Why don’tcha turn that up?”

Some folks say when you fall in love

You lose your appetite
If love makes you feel that way

Listen to what I say, dear

If love makes you give up steak and potatoes

(That’s what you eat?)

Rice, corn, chitlins, and tomatoes

If love makes you give up all those things

I don’t want love

If love makes you give up ham and greens

Chicken pot pie and lima beans

If love makes you give up all them things

(Don’t want it)

(Don’t want it)

I don’t want love

Ooo…

Well, I am here to say to you that

I love my bread and my meat

Take a look at me and it’s plain to see

That I’m a man

That loves to eat

So, if love makes you give up steak and tomatoes

Eggs over easy and hashbrown potatoes

If love makes you give up stuff like that

(Oh no)

Heh, I don’t want love

No, no, no, no, no, no, no

If love makes you give up corn-dogs and mustard

Cracker Jacks, tootie fruity custard

If love makes you give up onion rings

I don’t want love

(Don’t want it)

If love makes you give up pizza night

Garlic mashed potatoes, then it’s outta sight

If love makes you give up all those things

No no, not me

Well, my baby’s awful skinny

And she don’t like meat

And she can’t stand breakfast in bed

And as for me, well, where’s my seat?

‘Cause it’s time that I was fed

So if love makes you give up saute and pate

And foie gras

And stuff you have to flambé

If love makes you give up buffalo wings

I don’t want love

No, no

Not me

No sir

No siree

I, I, I, I, I don’t want love

Pass the sausage!

“I don’t want Love”

After this wonderful declaration lets watch an original 1970’s video for old times’ sake.

Dan Hicks and his hot licks in 1972

In closing, two more songs, one by Dan Hicks and another by Tom Waits.

Both wonderful.

Thank you Dan!

…and please,

“Pass the sausage!”

Dan Hicks & His Sidekicks – Canned Music

The Piano has been drinking – a Tom Waits Song

Sources

1. Triviana Magazine “Gettin’ in His Licks!”

2. Wikipedia

3. Al Gravitar Rodando

Dr. Nikolaos G. Mavris – Δρ. Νικόλαος Γ. Μαυρής

Ο Νικολαος Μαυρης ηταν ο νονος μου.

Τον εχω στην καρδια μου και ενθυμουμαι πολυ καλα τις συναντησεις μας. Επισης εχω αρκετα απο τα βιβλια του.

Σε αυτο το κειμενο συνυπαρχουν προσωπικες αναμνησεις, στοιχεια βιογραφικα και αποσπασματα απο τα γραπτα του Δρος Νικ. Γ. Μαυρη (οπως πολυ συχνα υπεγραφε τα κειμενα του).

Αυτονοητα, αυτη ειναι μια προσωπικη ματια.

Θελω να εκφρασω αυτην την αυρα που απεπνεε ο Νικολαος Μαυρης, και ειχα την τυχη να απολαυσω.

N G Mavris in front of the “Roses” Hotel in Rhodes, 1950 – Ο Ν Γ Μαυρης στο ξενοδοχειο των Ροδων, στη Ροδο το 1950

Αιγυπτος και Κασος

Ο Νικολαος Γεωργιου Μαυρης (ΝΓΜ) ηταν ενας Ελληνας της διασπορας.

Γεννηθηκε στην πολη Zagazig της Αιγυπτου το 1899, γιος του γιατρου Γεωργιου Μαυρη απο την Κασο, ενα μικρο νησι στη Νοτιοανατολικη γωνια του Αγαιου, χωμενο αναμεσα στην Κρητη και την Καρπαθο.

Tο Zagazig ειναι μια πολη στο Δελτα του Νειλου, περιπου 50 μιλια βορια του Καϊρου και θεωρειται το κεντρο της εμποριας βαμβακιου και σιτηρων της Αιγυπτου.

Μερικες φορες ο ΝΓΜ αναφεροταν στην περιοδο της ζωης του που εζησε στην Αιγυπτο. Παντοτε με πολλη αγαπη και νοσταλγια.

Την θεωρουσε την πιο “αθωα” περιοδο της ζωης του. Εκεινες τις στιγμες ανεφερε και μερικες αραβικες λεξεις χωρις παντα να τις μεταφραζει.

Ητανε τοσο ωραιος ο ηχος των Αραβικων λεξεων, αντηχουσαν σαν μουσικη!

Zagazig, Egypt
Zagazig, Egypt

Σε αρθρο της, η Φωτεινη Τομαη στην εφημεριδα “Το Βημα“, μας ενημερωνει σχετικα με τον Ελληνισμο της Αιγυπτου:

“Κατά το τέλος του 18ου αιώνα ο ελληνισμός της Αιγυπτου δεν ξεπερνούσε τις 2.000. Η κατασταση αλλαξε ριζικα μεσα σε ενα αιωνα. Σύμφωνα με μια πρώτη επίσημη απογραφή της Αιγύπτου το 1907, οι κατέχοντες επισήμως την ελληνική υπηκοότητα κάτοικοι της χώρας ανήρχοντο σε 132.947. Το διάστημα μεταξύ 1880 και 1920 σημειώθηκε η μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων της Αιγύπτου. Δημιουργήθηκαν κοινότητες με προεξάρχουσα εκείνη της Αλεξανδρείας, αλλά και του Καΐρου, σύλλογοι και εμπορικά σωματεία, αδελφότητες, ενώ ιδρύθηκαν νοσοκομεία, πτωχοκομεία, ορφανοτροφεία ακόμη και φιλανθρωπικά σωματεία για την ενίσχυση με συσσίτια των αδυνάμων να συντηρηθούν οικονομικά. Γενικά ο ελληνισμός της Αιγύπτου ανεδείχθη σε κυρίαρχη από οικονομικής πλευράς δύναμη, με έντονη πνευματική και κοινωνική δράση, λαμπρύνοντας την ίδια του την πατρίδα, την Ελλάδα, στη φιλόξενη γη της Αιγύπτου, μιας χώρας με μακραίωνη επίσης ιστορία.”

The old hardour in Fri, on Kassos island – Το λιμανακι της Μπουκας στο Φρυ της Κασου

Στον Προλογο του πρωτου τομου της Δωδεκανησιακης Βιβλιογραφιας του εκδοθηκε το 1965 (βλεπε και παρακατω), και απεσπασε το Βραβειον της Ακαδημιας Αθηνων το 1957, ο ΝΓΜ αναφερει:

“Εχει μια μικρη ιστορια το βιβλιο αυτο. Μια ιστορια που αρχιζει πριν απο πολλα χρονια, οταν ο γραφων – νεαρος τοτε μαθητης του Γυμνασιου στο Καϊρο – ενδιαφερομενος για την ιστορια της ιδιαιτερας του πατριδας, ερευνουσε διαφορα συγγραμματα και περιοδικα, ιδιως στην εκει Εθνικη Βιβλιοθηκη, με τον σκοπο και την ελπιδα να βρη κατι σχετικο με την ιστορια της Κασου.”

Απο τα γυμνασιακα του χρονια λοιπον ξεκιναει το μεγαλο ταξιδι της βιβλιογραφικης ερευνας, που τοσα πολλα απεδωσε και στα Δωδεκανησα αλλα και στην Ελλαδα.

Ειναι χαρακτηρισιτκη η προταση με την οποια ο ΝΓΜ κλεινει τον Προλογο:

“Ετσι γραφτηκε το βιβλιο αυτο, που για μενα δεν ειναι απλως ενα βιβλιο αλλα ενα αληθινο βιωμα, αφου τοσα χρονια το εζησα και με εζησε.”

N G Mavris, Governor of the Dodecanese, 1948
N G Mavris, Governor of the Dodecanese, 1948

Απο την Αιγυπτο στην Αμερικη

Το προθεμα “Δρ.” στο ονομα του, οφειλεται στο οτι ο ΝΓΜ ηταν ιατρος. Σπουδασε ιατρικη στην Αθηνα απο το 1918 εως το 1923.

Το 1923 επιστρεφει στην Αιγυπτο, οπου παραμενει μεχρι το 1925.

Το 1925 πηγαινει στο Παρισι οπου εξειδικευεται στην οφθαλμιατρικη, και παρακολουθει μαθηματα φιλολογιας και νομικης.

Το 1935 παντρευεται την Ιουλια Νικολαου, κορη Κασιωτη εφοπλιστη, με την οποια απεκτησε τεσσερα παιδια.

Το 1936 εγκαθισταται οικογενειακως στην Αθηνα, οπου θα παραμεινει μεχρι το 1940.

Πρακτικον Ιδρυσεως της Εταιρειας Δωδεκανησιακων Μελετων
Πρακτικον Ιδρυσεως της Εταιριας Δωδεκανησιακων Μελετων

Στις 15 Απριλιου 1936 ιδρυει μαζι με επτα αλλους Δωδεκανησιους διανοουμενους την Εταιρια Δωδεκανησιακων Μελετων.

Το “Πρακτικον Ιδρυσεως Εταιριας Δωδεκανησιακων Μελετων” αναφερει:

“Εν Αθηναις σημερον την 15ην Απριλιου 1936 ημεραν Τεταρτην και ωραν 7 μ.μ. οι υπογεγραμμενοι Δωδεκανησιοι διανοουμενοι συνελθοντες εν τη οικια του Δρος Νικ. Μαυρη απεφασισαμεν την ιδρυσιν οργανωσεως υπο την επωνυμιαν ‘Εταιρια Δωδεκανησιακων Μελετων’ οι σκοποι και αι κατευθυνσεις της οποιας καθορισθησονται δια του καταστατικου της υπο την εγκρισιν απαντων των ιδρυτων.

(ακολουθουν τα ονοματα και οι υπογραφες των ιδρυτων)

Μιχ. Μιχαηλιδης Νουαρος

Δρ. Νικ. Γ. Μαυρης

Εμμανουηλ Πρωτοψαλτης

Βασσος Βαρικας

Ανδρεας Παπανδρεου

Αναστασιος Φραγκος

Γεωργιος Θ. Γεωργιαδης

Βασσος Χανιωτης”

dodekanesian_archive

Η φωτοτυπια του Πρακτικου περιλαμβανεται στον εκτο τομο του περιοδικου συγγραμματος “Δωδεκανησιακον Αρχειον“, 1976.

Ο ΝΓΜ αναφερει (σ.187): “… η ωραια εκεινη προσπαθεια δεν ειχεν αμεσον συνεχειαν. Ολη η προσοχη και η δραστηριοτης των συμπατριωτων μας τοτε, ητο εστραμμενη  κυριως και πρωτιστως προς τους απελευθερωτικους μας αγωνας. … μονο μετα την απελευθερωσιν  των νησιων μας και την ενσωματωσιν των επραγματοποιηθη η ΔΙΛΕ (Δωδεκανησιακη Ιστορικη και Λαογραφικη Εταιρια)”

(Σημειωση δικη μου: Η ΔΙΛΕ θα επανασυσταθει το 1948 και θα εκδωσει την “Δωδεκανησιακη Βιβλιογραφια” του ΝΓΜ. )

Ο ΝΓΜ δεν θα παραμεινει στην Αθηνα για πολυ. Μετα απο μια συντομη παραμονη στο Παρισι, και με την εναρξη του Β’ Παγκοσμιου Πολεμου, ο ΝΓΜ μεταβαινει στην Αμερικη.

Αμερικη

Αναπτυσσει δραστηριοτητα υπερασπισης των υπο κατοχην Δωδεκανησων, διδάσκει μαθήματα νεοελληνικής λογοτεχνίας σε Πανεπιστήμια των Η.Π.Α. (οπως το Κολουμπια της Νεας Υορκης) και εκδίδει το περιοδικό Βυζαντινά-Μεταβυζαντινά.

The Dodecanesians are not enemy aliens, 1942
The Dodecanesians are not enemy aliens, 1942

Η πρωτη μεγαλη του επιτυχια στην Αμερικη ηταν η αρση του χαρακτηρισμου των Δωδεκανησιων ως “εχθρων” απο το Αμερικανικο Υπουργειο Εξωτερικων.

Απο το 1912 τα Δωδεκανησα ησαν υπο Ιταλικη κατοχη, σαν αποτελεσμα μιας συνθηκης αναμεσα στην Τουρκια και την Ιταλια.

Με δεδομενη την εμποελεμη κατασταση αναμεσα στις ΗΠΑ και την Ιταλια, ηταν φυσικο επακολουθο να θεωρουνται ολοι οι Δωδεκανησιοι “εχθροι”, λογω της Ιταλικης κατοχης, την οποιαν ομως αρχικα παρεβλεψαν οι Αμερικανοι. Ο ΝΓΜ υπεβαλε και παρουσιασε αναγορα σχετικη με το θεμα, και επεισε τους Αμερικανους δια το ορθον του αιτηματος του να παψουν να θεωρουνται οι Δωδεκανησιοι ως “εχθροι αλλοδαποι”.

Η αναφορα που υπεβαλε ο ΝΓΜ εξεδοθη το 1942 σε μπροσουρα με τον τιτλο: «THE DODECANESIANS ARE NOT ENEMY ALIENS»

(Οι Δωδεκανησιοι δεν ειναι εχθροι αλλοδαποι!)

Η επομενη μεγαλη μαχη που εδωσε ο ΝΓΜ αφορουσε ενα κορυφαιο Ιταλο αντιφασιστα, τον κομη Σφορτσα, και τις αποψεις του σχετικα με την επανενωση των Δωδεκανησων με την Ελλαδα.  Η έκδοση του γνωστού φυλλαδίου «Sforza contra Sforza » που κυκλοφόρησε κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανάγκασε τον ίδιο τον Sforza να παραδεχθεί την ελληνικότητα των νήσων.

N. G. Mavris, Sforza vs. Sforza, 1943
N. G. Mavris, Sforza vs. Sforza, 1943

O Ιταλός κόμης Sforza 1922 εγινε υπουργος Εξωτερικων της Ιταλιας το 1920, και αμεσως σχεδον απερριψε το συμφωνο Βελιζελου – Τιτονι (προκατοχου του) που προεβλεπε την παραδοση των Δωδεκανησων στην Ελλαδα.

Ο Σφορτσα ηταν αντιφασιστας και το 1926 εφυγε απο την Ιταλια, εχοντας παραιτηθει απο το κυβερνητικο του αξιωμα το 1922, με την ανοδο του Μουσολινι στην εξουσια. Απο το 1940 εζησε για λιγο στην Αγγλια και μετα στην Αμερικη, οπου παρεμεινε μεχρι το 1943, οποτε επεστρεψε στην Ιταλια μετα την καταρρευση του Μουσολινι.

Την περιοδο 1947-1951 διετελεσε και παλι υπουργος Εξωτερικων. Απεβιωσε το 1952.  

Ο ΝΓΜ ητανε πολυ θορυβημενος επειδη ο Σφορτσα στην Αμερικη δεν ειχε λαβει σαφη θεση για την επανενωση των Δωδεκανησων με την Ελλαδα. Το φυλλαδιο που εξεδωσε το 1943 ειχε σκοπο να ασκησει πιεση στον Σφορτσα για να λαβει μια θεση θετικη για την επανενωση, κατι που τελικα εγινε. Ο κόμης Sforza παραδέχθηκε δημόσια την ελληνικότητα των Δωδεκανήσων και στη Νέα Υόρκη συγκαλείται Πανδωδεκανησιακό Συνέδριο (1943), σε ψήφισμα του οποίου κηρύσσεται η Ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα.

Μετά από την αποχώρηση των Ιταλών τα Δωδεκάνησα (1943) πέρασαν στη γερμανική κατοχή και το 1945 παραδόθηκαν προσωρινά σε βρετανική στρατιωτική κατοχή έως τις 31 Μαρτίου 1947, οπότε παραδόθηκαν στην ελληνική στρατιωτική διοίκηση.

Απο το φυλλαδιο αυτο θεωρω πολυ ενδιαφερον και το παραθετω, το ακολουθο αποσπασμα (η μεταφραση απο το αγγλικο πρωτοτυπο ειναι δικη μου):

‘Για περισσοτερους απο τεσσερις αιωνες υπο Οθωμανικη ηγεμονια, αυτα τα νησια (τα Δωδεκανησα) ησαν πληρως αυτονομα. Η μονη τους συνδεση με την Υψηλη Πυλη ηταν η πληρωμη ενος ετησιου φορου που αποτελουσε και την εμμεση παραδοχη της Οθωμανικης εξουσιας. Η κατοχη των νησιων απο τους Ιταλους το 1912 στη διαρκεια του Ιταλο-Τουρκικου πολεμου, χαρακτηρισθηκε απο τον τοτε υπουργο εξωτερικων της Ιταλιας κ. Τζιολιτι σαν “προσωρινη” και “οφειλομενη σε στρατιωτικους λογους”. ‘

Βυζαντινα Μεταβυζαντινα Volume I (1946) PART I
Βυζαντινα Μεταβυζαντινα Volume I (1946) PART I

Στην Εισαγωγη του Πρωτου Μερους του Πρωτου Τομου στα “Βυζαντινα – Μεταβυζαντινα”, ο ΝΓΜ γραφει (η μεταφραση απο το αγγλικο πρωτοτυπο ειναι δικη μου):

“Αισθανομεθα οτι η δημιουργια των ‘Βυζαντινων – Μεταβυζαντινων’, μιας περιοδικης εκδοσης αφιερωμενης αποκλειστικα στις σπουδες με θεμα το Βυζαντιο και τη Συγχρονη Ελλαδα, τεκμηριωνεται πληρως απο την σοβαρη ερευνητικη δραστηριοτητα και το ενδιαφερον πολλων γενεων Αμερικανων ερευνητωνπου ασχολουνται με το Βυζαντιο και τη Συγχρονη Ελλαδα… Η δραστηριοτητα του διακεκριμενου Ρωσου ερευνητη καθηγητη Α.Α. Βασιλιεφ στο Ουϊσκονσιν απο το 1925 και Νταμπαρτον Οακς προσφατα, εδωσε μεγαλη ωθηση στις Βυζαντινες σπουδες στην Αμερικη, και τους εδωσε επισης ευρυτερο και πιο συστηματικο χαρακτηρα με την εμπνευση του. “

Ο ΝΓΜ στην Ροδο το 1948
Ο ΝΓΜ στην Ροδο το 1948

Απελευθερωση  – Πολιτικός Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου

Τέλος στις αρχές του 1948, σύμφωνα με νόμο, τα Δωδεκάνησα αποτέλεσαν Γενική Διοίκηση με έδρα τη Ρόδο και πρώτο «Πολιτικό Γενικό Διοικητή Δωδεκανήσου» το Ν. Μαυρή.

Ο ΝΓΜ παραιτήθηκε στις αρχές του 1950, για να πάρει μέρος στις πρώτες βουλευτικές εκλογές της 5 ης Μαρτίου του 1950 με δικό του συνδυασμό, την «Ανεξάρτητον Πολιτικήν Ένωσιν Δωδεκανήσου» χωρίς να εκλεγεί.

Στις εκλογές της 9 ης Σεπτεμβρίου του 1951 εκλέχτηκε βουλευτής Δωδεκανήσου με τον «Ελληνικόν Συναγερμόν» του Αλέξ. Παπάγου.

Διετέλεσε ξανά Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου την περίοδο Δεκέμβριος 1952 – Απρίλιος 1954.

Μετά τη λήξη της θητείας του το 1954 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

Για την περιοδο της διοικησης των Δωδεκανησων, ο φιλος του ΝΓΜ Κωστας Αγαπητιδης αναφερει σε ομιλια (1982) αφιερωμενη στον ΝΓΜ τις ακολουθες σημειωσεις του ΝΓΜ:

“Ο ψυχικος παραγων θα ειναι απο τα δυσκολωτερα πραγματα που θα με απασχολησουν. Η πολυχρονος, δηλαδη, σκλαβια, υπο την οποιαν εζησαν οι Δωδεκανησιοι, επεφερε τραυματα ψυχικα, δια την επιλυσιν των οποιων θα εμφυσηθει νεα πνοη. Ειμαι ακομα καταπληκτος απο τον στρατιωτικον χαιρετισμον μερικων κατοικων, και παιδιων ακομα. Προδιδει αυτο μιαν συνηθειαν κτηθεισαν απο την τρομοκρατικην βιαν και την πιεσιν, την ασκηθεισαν υπο των κατακτητων επι του λαου.” 

 

dodekanesian_bibliography

Η Μουσα της Βιβλιογραφιας

Μετα τα Δωδεκανησα και την Κασο, η μεγαλη αγαπη του ΝΓΜ ηταν αναμφισβητητα η Βιβλιογραφια.

Η αγαπη αυτη συνοδευοταν απο ταλεντο και ικανοτητα.

Η «Δωδεκανησιακή Βιβλιογραφία» αποτελει το πρωτο μεγαλο βιβλιογραφικο εργο του ΝΓΜ.

“Η ιδικη μας προσπαθεια απεβλεψεν εις τον καταρτισμον μιας συστηματικης και εξαντλητικης, ει δυνατον, βιβλιογραφιας ητις θα περιελαμβανε – αυτο θα ητο το ιδεωδες – ολα τα σχετικα με την Δωδεκανησον δημοσιευματα , εις οιανδηποτε γλωσσαν, εις οιανδηποτε εποχην και επι οιουδηποτε θεματος και αν εγραφησαν…Εαν ομως η επιθυμητη πληροτης μιας βιβλιογραφιας δεν εξαρταται παντοτε απο την ιδικην μας θελησιν και προσπαθειαν, η ακριβεια των δηοσιευομενων, αποτελει αντιθετως, ιδικην μας και μονον ιδικην μας υποχρεωσιν και ευθυνην. Δια τον λογον αυτον η περιγραφη των λημματων εγενετο, κατα κανονα, εξ αυτοψιας. Τα ολιγα δε εξ αυτων των οποιων κατεστη δυνατη η εξ αυτοψιας περιγραφη, διακρινονται των αλλων εκ του ατερισκου (*) οστις προηγειται του σχετικου λημματος ”  (σελιδα κε’ του πρωτου τομου)

Ο πρωτος τομος εκδοθηκε το 1965 στην Αθηνα. Ενας δευτερος τομος εκδοθηκε αργοτερα, ενώ μέχρι σήμερα παραμένει ανέκδοτος ο τρίτος τόμος. Οπως αναφερει ο συγγραφεας στην σελιδα κε’ του πρωτου τομου:

 “Ολοκληρον το περισυλλεγεν υλικον αποτελουμενον απο δεκα, περιπου, χιλιαδας λημματα γραμμενα εις 18 γλωσσας εκτος της Ελληνικης, απεφασισθη, δια να ειναι πλεον ευχρηστον, να εκδοθει εις τρεις αυτοτελεις τομους.” 

Ο ΝΓΜ στον περιβολο της εκκλησιας της Φανερωμενης στη Ροδο
Ο ΝΓΜ στον περιβολο της εκκλησιας της Φανερωμενης στη Ροδο

Το δευτερο μεγαλο βιβλιογραφικο εργο του ΝΓΜ ειναι η ιδρυση και λειτουργια της Βιβλιογραφικής Εταιρείας της Ελλάδος. Με το παθος και την επιμονη του η Βιβλιογραφικη Εταιρια της Ελλαδος εξεδωσε Την Ελληνικη Βιβλιογραφια για μερικα χρονια.

Στον Προλογο της Ελληνικης Βιβλιογραφιας 1976, που εκδοθηκε το 1977, ο ΝΓΜ γραφει:

“Εδω, θα θελαμε να μονο να τονισωμε και παλι, την αναγκη να τηρειται, ο ατυχως μη τηρουμενος νομος για την υποχρεωτικη καταθεση στην Εθνικη Βιβλιοθηκη ολων των εκτυπουμενων εντυπων στη χωρα μας…. Μια ειναι, εν τουτοις, η σωτηρια, η μοναδικη λυση για να εχουμε πληρη Γενικη Βιβλιογραφια στον τοπο μας: να προχωρησει η Πολιτεια στη δημοσιευση του νεου νομου ‘Depot Legal’  

Αυτος ο νομος ψηφιστηκε τελικα το 2003. Σύμφωνα με αυτον (Ν.3149/2003) το υλικό που κατατίθεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη είναι κάθε αντικείμενο που δημιουργείται για να αποθηκεύσει ή να μεταφέρει, με οποιοδήποτε μέσο, πληροφορίες σε χειρόγραφη, έντυπη, γραφική, ψηφιακή, οπτική, ακουστική ή οποιαδήποτε άλλη δυνατή μορφή.

Στο τελος του Προλογου του 1976, ο ΝΓΜ αναφερεται και στην μητερα μου:

“Στην υπευθυνη της συνταξεως, φιλολογο κυρια Παναγιωτα Μοροπουλου, ξεχωριστες εκφραζουμε ευχαριστιες. Γιατι με δικη της πρωτοβουλια, ανελαβε να διευρυνει τις ερευνες και αναζητησεις που πιο πανω αναφεραμε, παρ’ ολους τους κοπους – σωματικους και πνευματικους – που μια τετοια προσπαθεια προυποθετει. Εργασθηκε επικεφαλης του συνεργειου μας και επετυχε τελικα μια πληροτητα που υπερβαινει καθε προηγουμενηαλλα και με ακριβεια παντα, και με ιδιαιτερη επιμελεια στη συνταξη και εμφανιση του τομου τουτου.”

(Ο προλογος του ΝΓΜ εχει ημερομηνια “Οκτωβριος 1977”. Τον Απριλιο 1977 πεθανε ο πατερας μου.)

Η τελευταια χρονια που επιμεληθηκε ο ΝΓΜ ηταν το 1977. Η εκδοση καθυστερησε δυο χρονια.

Ενα τεραστιο εργο βιβλιογραφιας του ΝΓΜ δεν εχει εκδοθει ακομη, και ισως δεν εκδοθει ποτε.

Ειναι η Ελληνικη Βιβλιογραφια 1864-1897.

(Σημειωση δικη μου: Ο ΝΓΜ αφησε την τελευταια του πνοη το 1978.)   

Ο Ερανιστης, Τευχος 47, Αθηνα 1970
Ο Ερανιστης, Τευχος 47, Αθηνα 1970

Ενα αλλο δειγμα βιβλιογραφικης τεχνικης του ΝΓΜ παρουσιαζεται στο τευχος 47 του “Ερανιστη“, με τιτλο “Βιβλια ουδεποτε εκδοθεντα“, Αθηνα 1970.

Το ακολουθο αποσπασμα ειναι χαρακτηριστικο:

“Οπως εινε γνωστον, δεν ειναι σπανιαι αι περιπτωσεις των αναδρομικων, ιδιως, βιβλιογραφιωνεις τας οποιας εχουν παρεισφρυσει τιτλοι ‘βιβλιων’ τα οποια ομως εις την πραγματικοτητα ουδεποτε εξεδοθησαν.

Τα βιβλια αυτα δια τα οποια, καθ’οσον γνωριζω, δεν εχομεν ημεις ειδικον ορον, ονομαζουν οι γαλλοι Editions supposees:  , οι αγγλοσαξωνες Bibliographical ghosts και οι γερμανοι vermutete Ausgabe.  …

Ο πλεον συνηθης (λογος για την παρουσια ‘ανυπαρκτων’ βιβλιων’) οφειλεται εις την τυχον υπαρχουσαν διαφοραν χρονολογιας μεταξυ της σελιδος τιτλου (εσωφυλλου) και του εξωφυλλου. Η διαφορα αυτη μπορει να εινε ενος ετους ή και περισσοτερων ετων….

Εις την δημιουργιαν ανυπαρκτων εκδοσεων συμβαλλει επισης η υπαρξις εις ενα βιβλιον δυο τιτλων, ενος ελληνικου και ενος ξενογλώσσου….

Αναλογα προβληματα δημιουργουνται επισης οταν προκειται περι αχρονολογήτων βιβλιων.

Ούτως, επι παραδείγματι, εχομεν εις την Βιβλιογραφιαν των Γκίνη-Μέξα τα εξης δυο λημματα που αφορουν το ίδιον βιβλίον.

*5384. – Διαλογος μεταξυ Ιωαννου και Δημητριου. Μερος πρωτην (sic). Ο Σολωμος και οι υποψηφιοι του. Εις 8ον, σελ. 43. Ανευ ετους, αλλα πιθανως τω 1851. Φ.Μ. [ιχαλοπουλος]. 

*6886. – Διαλογος μεταξυ Ιωαννου και Δημητριου. Μερος πρωτην (sic). Ο Σολωμος και οι υποψηφιοι του. Εις 8ον, σελ. 43. Ανευ τοπου και ετους, αλλα πιθανωτατα εν Ζακυνθω τω 1856. ΛΟΒ.Κ. Ι/ΙΙ.  “

Ιδιοχειρος αφιερωση
Ιδιοχειρος αφιερωση

Οδος Νεοφυτου Βαμβα 3

Απο τις ζωηρωτερες αναμνησεις μου αφορουν τις επισκεψεις στο σπιτι του ΝΓΜ στο Κολωνακι, οδος Νεοφυτου Βαμβα 3, στη δεκαετια του 1960.

Φθαναμε με την μητερα μου στο σπιτι (και γραφειο) του ΝΓΜ γυρω στις 5 το απογευμα.

Ηταν ενα ευρυχωρο μεγαλο διαμερισμα στον δευτερο οροφο. Δεν υπηρχε γυμνος τοιχος, παρα μονον στην κουζινα και την τουαλετα.

Ολοι οι αλλοι τοιχοι ηταν καλυμμενοι απο βιβλιοθηκες που στεναζανε κατω απο τα βαρη των βιβλιων που κρατουσαν.

Το πρελουδιο της συναντησης ητανε μια συζητηση αναμεσα στον ΝΓΜ και την μητερα μου, συνηθως με θεμα το παθος του, τη Βιβλιογραφια, αλλα και τη Λαογραφια.

Συντομο πρελουδιο ομως , για να προλαβουμε το θεατρο: Ιψεν, Στριντμπεργκ, Ντυρενματ.

Δεν θυμαμαι καλα. Παντα απογευματινη παρασταση, που τελειωνε λιγο μετα τις 8.

Και μετα το θεατρο με τα ποδια πηγαιναμε στο Εστιατοριο ΚΟΡΦΟΥ, στην οδο Κριεζωτου , που δεν υπαρχει πια.

(Σημειωνω οτι το εστιατοριο εκλεισε περι το 1975. Το κτηριο κατεδαφιστηκε και εγινε παρκινγκ αυτοκινητων.)

Το τυπικο γευμα ειχε βραστα κολοκυθακια (στην εποχη τους), φετα σφυριδα, και κρεμ καραμελ για επιδορπιο.

Οι σερβιτοροι με τα κολλαριστα σακκακια και την μαυρη γραβατα εκινουντο ως σε χορογραφια. Παλαια σχολη, άλλα ηθη εκεινη την εποχη.

Το γευμα ηταν και το πιο ζωντανο για μενα κομματι, αφου ειχα την ευκαιρια να μιλησω με τον νονο, κι αυτος ειχε την καλη διαθεση να με ακουσει και να συζητησει μαζι μου.

Δεν τον ακουσα ποτε να μιλαει αρνητικα ή ασχημα για ανθρωπο. Ητανε εξαιρετικα ευγενης και εσωστρεφης ανθρωπος.

Μου εδινε την εντυπωσε οτι στο μυαλο του κλωθογυριζανε πολλες σκεψεις ολη την ωρα.

Μονο στο ΚΟΡΦΟΥ εδειχνε χαλαρος και γελαστος.

Ο ΝΓΜ χαιρετα την Παναγιωτα Μαυρογενους το 1953
Ο ΝΓΜ χαιρετα την Παναγιωτα Μαυρογενους το 1953

Παρνηθα

Ο ΝΓΜ για το μεγαλυτερο διαστημα της ζωης του ητανε ενας ανθρωπος της μεγαλης πολης, του αστικου κεντρου.

Ο Κωστας Αγαπητιδης, στην Ομιλια που αφιερωσε στο ΝΓΜ το 1982 αναφερει χαρακτηριστικα:

“Οταν ηταν βουλευτης (1951-1952), μου ελεγε πως το ξενοδοχειο της ‘Μεγαλης Βρεταννιας’, οπου εμενε τοτε, ηταν ο,τι καλυτερο μπορουσε να υπαρχει γι’ αυτον ως διαμονη. Οποιαδηποτε στιγμη, βγαινοντας εξω, του ηταν πολυ ευκολο να παει στη Βουλη ή στην Πλατεια Συνταγματος, στη Βιβλιοθηκη της Βουληςγια τα παλια ή το Βιβλιοπωλειο Ελευθερουδακη για συγχρονα βιβλια. Μεσα σ’ αυτη την περιορισμενη εκταση μπορουσε να ζησει, να εντρυφησει, να δρασει, να συγγραψει, να ψυχαγωγηθει.”  

Και δεν ειναι βεβαια τυχαιο οτι οταν εγκατασταθηκε στην Αθηνα για τα καλα επελεξε το Κολωνακι για τοπο διαμονης του.

Προς το τελος της ζωης του ομως ο ανθρωπος του αστικου κεντρου παρουσιαζει μια “στροφη”.

Δεν γνωριζω τα αιτια, και δεν εχουν ισως καμια σημασια.

Ισως η επιδεινωση της υγειας του του επεβαλε τον αγερα της εξοχης.

Το γεγονος ειναι οτι ο ΝΓΜ αρχισε να επισκεπτεται συχνα την Παρνηθα, οπου λειτουργουσαν τα ξενοδοχεια “Ξενια” και “Μον Παρνες”.

Εμενε εκει αρκετες εβδομαδες τους θερινους μηνες.

Εκει ητανε και η τελευταια φορα που τον ειδα, το καλοκαιρι του 1978.

Τον επισκεφθηκα με την μητερα μου στην Παρνηθα, λιγο πριν αναχωρησω για την Αμερικη οπου θα σπουδαζα.

Ητανε εμφανως καταβεβλημενος και αδυνατος. Μιλησαμε ελαχιστα.

Με φιλησε και μου ευχηθηκε επιτυχια.

Ο ΝΓΜ απεβιωσε στις 3 Νοεμβριου του 1978.

Ο ΝΓΜ το 1959
Ο ΝΓΜ το 1959

Επιλογος

Η Δωδεκανησιακη Βιβλιογραφια ειναι αφιερωμενη απο τον ΝΓΜ ως εξης:

” Στα Παιδια μου. Για να γνωρισουν καλυτερα την πατριδα τους και να την αγαπησουν ακομη περισσοτερο.”

The “Baboulas” tavern in Rhodes – Η ταβερνα του “Μπαμπουλα” στη Ροδο

Οι μυλοι στο Μανδρακι, Ροδος
The windmills of Mandraki, Rhodes, acrylic on canvas, painted by NM.  Οι μυλοι στο Μανδρακι, Ροδος, Ακρυλικο σε μουσαμα, εργο του ΝΜ

Εισαγωγη

Τα μαγαζια με εναλλασσομενα προσωπα με γοητευουν.

Αναφερομαι στα μαγαζια που συνδυαζουν πολλαπλες χρησεις, σε διαφορετικες περιοδους της ημερας και της νυχτας.

Ενα τετοιο θρυλικο μαγαζι, που δεν υπαρχει πια, ηταν η Ταβερνα του “Μπαμπουλα” στην περιοχη του Κοβα της Ροδου.

Αυτο το ενθυμιο του “Μπαμπουλα” ειναι κατα καποιον τροπο ενα μνημοσυνο για τον πατερα μου, που το λατρευε αυτο το μαγαζι και περασε σε αυτο πολλα μεσημερια τρωγοντας ψαρια και θαλασσινα και πολλα βραδυα – μεχρι το πρωι – διασκεδαζοντας με ολο το κεφι και τον ενθουσιασμο που τον χαρακτηριζε.

Θελω να ευχαριστησω θερμα για την συνεισφορα τους στο αρθρο αυτο τον φιλο δημοσιογραφο Γιωργο Ζαχαριαδη που προσεφερε τοσες φωτογραφιες απο το αρχειο του, οπως επισης και την διευθυνση της εφημεριδας “Ροδιακη” πηγη πολυτιμου υλικου που χρησιμοποιησα.

Η περιοχη του Κοβα

Η περιοχη Κοβα ειναι στο ανατολικο μερος της πολης της Ροδου.

Municipal slaughterhouse in Rhodes - Δημοτικα Σφαγεια Ροδου
Municipal slaughterhouse in Rhodes – Δημοτικα Σφαγεια Ροδου

Στις δεκαετιες 1920-1930 οι Ιταλοι κατασκευασαν πολλα βιομηχανικα κτηρια εκει. Ενδεικτικα αναφερω τα Δημοτικά Σφαγεία (1925), την Ηλεκτρική Βιομηχανία (1921), το Οινοποιείο της CAIR (1928) και την αλευροβιομηχανία SAMICA (1938).

Στη δεκαετια του 1960 αρχιζουν οι προσωπικες μου αναμνησεις,

Η περιοχη ειχε ηδη γινει πολος ελξης για μικροβιοτεχνιες, συνεργεια αυτοκινητων, λαστιχαδικα, βουλκανιζατερ και αλλα μικρα εργαστηρια και μαντρες.

Η Ταβερνα του Μπαμπουλα
Η Ταβερνα του Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Το 1964 οι γονεις μου αγορασαν ενα αυτοκινητο απο τον Αλεξη, που ειχε το συνεργειο του στην περιοχη Κοβα.

Αυτο το συνεργειο ειναι το πρωτο που θυμαμαι απο την περιοχη.

Η δευτερη αναμνηση ειναι η ταβερνα του “Μπαμπουλα”.

The tavern of Baboulas - Η Ταβερνα του "Μπαμπουλα".
The tavern of Baboulas –
Η Ταβερνα του “Μπαμπουλα” (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη).

Ο Μοιραρχος Χωροφυλακης εν αποστρατεια κ. Σεραφειμ Αθανασιου τοποθετηθηκε ως χωροφυλακας στην Τροχαια Ροδου αμεσως μετα την απελευθερωση των Δωδεκανησων το Μαρτιο του 1947.

Σε σε αρθρο του που αναδημοσιευτηκε στη “Ροδιακη” το 2012 γραφει:

“Και μέσα στην πόλη της Ρόδου, περιοχή του Κόβα, όπου βρισκόταν τότε το μοναδικό κέντρο (ψαροταβέρνα) Μπαμπούλα, δεξιά και αριστερά της οδού Καναδά, υπήρχαν χωράφια με φασολιές, ντομάτες, καρποφόρα δένδρα και  αραιά πανέμορφα σπίτια.”

Η Ταβερνα του Μπαμπουλα
Η Ταβερνα του Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Η ταβερνα του Μπαμπουλα

Η ταβερνα του Μπαμπουλα ηταν μια ξυλινη κατασκευη στηριγμενη σε πασσαλους, που ξεκινουσε απο την προκυμαια και προχωρουσε μεσα στη θαλασσα.

Υπηρχε κατι σαν μια μικρη γεφυρα που ενωνε το πεζοδρομιο με την ξυλινη κατασκευη.

Απο μακρυα το “συγκροτημα ” φαινοτανε σαν μια παραμορφωμενη παραγκα.

Η πρωτη φορα που πηγα ητανε ενα μεσημερι, με λιακαδα, στο πρωτο μισο της δεκαετιας του 1960.

Ο πατερας μου προχωρησε μεσα στο μαγαζι και βρηκε τον ιδιοκτητη, που – φυσικα – ειχε το παρατσουκλι ο “Μπαμπουλας”. Ετσι τον φωναζανε ολοι.

Μια παρεα στου "Μπαμπουλα" (δευτερος απο δεξια). Ο πατερλαας μου δεν φαινεται κα, ειναι ο τριτος απο αριστερα.
Μια παρεα στου “Μπαμπουλα” (δευτερος απο δεξια). Ο πατερας μου δεν φαινεται καλα, ειναι ο τριτος απο αριστερα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Ο διαλογος ητανε απλος.

Ο πατερας μου: “Γεια σου Μπαμπουλα, τι εχεις φρεσκο σημερα;”

Ο Μπαμπουλας: “Κυριε …. εχω μεγαλα μπαρμπουνια.”

Ο πατερας μου: “Βαλε τα στα καρβουνα.”

Το μαγαζι ητανε προς το φτωχο και ατημελητο.

Καθησαμε στο σχεδον ακαλυπτο μερος της ταβερνας, και φαγαμε ολα τα μπαρμπουνια που ειχε ο Μπαμπουλας εκεινο το μεσημερι.

Αυτα ηταν τα συμβαντα της ημερας που γνωρισα τον Μπαμπουλα.

Στο ακαλυπτο μερος της ταβερνας του Μπαμπουλα
Στο ακαλυπτο μερος της ταβερνας του Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Θυμαμαι τα ολοφρεσκα μπαρμπουνια και το περιεργο οικημα επανω στη θαλασσα.

Σχεδον πενηντα χρονια μετα, μιλωντας με τον θειο μου τον Γιωργο για φρεσκο ψαρι,  μου ανεφερε τον Μπαμπουλα και τα μπαρμπουνια του.

Ο Γιωργος ζει εδω και 60 χρονια στην Αμερικη, και ομως δεν εχει ξεχασει τα μπαρμπουνια του Μπαμπουλα!

(Παρενθεση: Η Ροδος ειχε και ενα αλλο πλωτο εστιατοριο, το περιφημο “Κοντικι”. Αυτο ομως ειναι θεμα για μιαν αλλη αναμνηση.)

Ομως στου Κοβα υπηρχε και μια αλλη ζωη, η ζωη της νυχτας.

Κι αυτη η ζωη της νυχτας ειχε ενα μεγαλο πρωταγωνιστη: τον Μπαμπουλα.

Χορευτρια στον Μπαμπουλα
Χορευτρια στον Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Εκει που τα μεσημερια οικογενειες τρωγανε ψαρια και θαλασσινα, και με την μυρωδια των εδεσματων της θαλασσας ακομη στην ατμοσφαιρα, τα βραδυα παιζανε τα μπουζουκια.

Μερικα βραδυα – αναλογα με τη διαθεσιμοτητα των καλλιτεχνιδων – στο κεντρο εμφανιζονταν και χορευτριες με ελαφρα ενδυμασια.

Στη δεκαετια του 1960 οι περισσοτεροι λαϊκοι τραγουδιστες και οργανοπαικτες περασαν απο τον Μπαμπουλα.

Ενδεικτικα αναφερω:

Ο Γιαννης Καμπουριδης, που ητανε στη δεκαετια του 1960 Ενωμοτάρχης, εκπαιδευτής στη Σχολή Χωροφυλακής Ροδου αναφερει σε συνεντευξη του στη “Ροδιακη”:

” Στο κέντρο του «Μπαμπούλα», στου Κόβα, τραγουδούσε ο Καζαντζίδης, η Καίτη Γκρέυ, ο Γαβαλάς.… Όλοι πέρασαν από τη Ρόδο. “

Στην ιστοσελιδα της πολης “Κοκκινογεια Δραμας” διαβαζω για την τραγουδιστρια Σεβας Χανουμ (Σεβαστη Παπαδοπουλου): “Από το 1966 μέχρι το 1970 σε διάφορα κέντρα της Ελλάδας, όπως: στο «Μπαμπούλα» της Ρόδου, στη «Βεντέτα» (1968) της Θεσσαλονίκης με τον Τσιτσάνη.”

Απο μαρτυριες γνωστων του Σωτηρη Καλυμνακη, διαβαζω: “Στην ταβέρνα «Μπαμπούλας» στην Ρόδο ιδιοκτήτης ήταν ένας θείος του πήγε να δουλέψει και κάθισε 4 χρόνια .Εκεί συνεργάστηκε και με την Καίτη Γκρέυ . “

Sevas Hanoum and Stelios Kazantzides
Sevas Hanoum and Stelios Kazantzides

Ομως το νυκτερινο προσωπο του Μπαμπουλα ειχε μεγαλη γκαμα εκφρασεων, που δεν περιοριζονταν μονο στα μπουζουκια και τους χορους οριεντάλ.

Ο Γιωργος Ζαχαριαδης, φιλος και δημοσιογραφος της “Ροδιακης”, γραφει στην ιστοσελιδα της εφημεριδα:

“Kάθε φορά που ερχόταν αεροπλανοφόρο στη Ρόδο , οι νταβατζήδες του Πειραιά φρόντιζαν να φέρνουν γυναίκες και μουσικά συγκροτήματα από την Αθήνα για την διασκέδαση των ναυτών. Και τα καμπαρέ στου Κόβα γέμιζαν γυναίκες που πρόσφεραν διάφορες «υπηρεσίες» στους Αμερικανούς, μάλιστα δε το φημισμένο  νυχτερινό κέντρο της εποχής ο «Μπαμπούλας» δεν λειτουργούσε σαν μπουζουξίδικο, αλλά σαν …καμπαρέ με «καλλιτέχνιδες» από την Αθήνα.”

Χορευτρια αριστερα, ο Μπαμπουλας δεξια
Χορευτρια αριστερα, ο Μπαμπουλας δεξια (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Ειχα την ευκαιρια να επισκεφθω τον Μπαμπουλα και βραδυ, και μαλιστα μετα απο εντονη διαφωνια των γεννητορων μου. Η μητερα μου διερωτατο με μαλλον εντονο τροπο “τι δουλεια εχουν τα παιδια στο κεντρο αυτο”, μια και δεν μπορουσε να αρθρωσει τη λεξη “μπουζουξιδικο”. Απο την αλλη μερια ο πατερας μου, διαμαρτυροτανε γιατι “ενα ψαρι θα φαμε, θα ακουσουμε λιγη μουσικη και θα φυγουμε”.

Επικρατησε ο πατερας στη διαμαχη αυτη και καταληξαμε ολοι οικογενειακα στον Μπαμπουλα στην αρχη της νυχτας.

Δεν μπορω να πω οτι θυμαμαι λεπτομερειες, αλλα το μαγαζι ητανε πηχτρα. Οσο λιγοι ητανε το πρωτο μεσημερι που πηγα με τον μπαμπα, τοσοι πολλοι ητανε το βραδυ.

Ο Μπαμπουλας (πρωτος αριστερα) με πελατες
Ο Μπαμπουλας (πρωτος αριστερα) με πελατες (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Τα γκαρσονια εκαναν τεμεναδες στον μπαμπα, που οπως καταλαβα αργοτερα ητανε “διακεκριμενος” πελατης.

Ο ιδιος ο Μπαμπουλας ηρθε στο τραπεζι και πηρε την παραγγελια.

Και αφου φαγαμε, αρχισανε τα οργανα.

Ο Ανδρεας Μπαρκουλης στου Μπαμπουλα το 1962 (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)
Ο Ανδρεας Μπαρκουλης στου Μπαμπουλα το 1962 (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Η αδελφη μου θυμαται οτι αυτο συνεβη το 1964, και οτι επαιζε μπουζουκι και τραγουδουσε ο Βαγγελης Περπινιαδης.

Αυτο ητανε το πρωτο και το τελευταιο βραδυ που πηγαμε οικογενειακα στου Μπαμπουλα.

Συνεχισαμε βεβαια να πηγαινουμε για ψαρια το μεσημερι σε καθε ευκαιρια.

Ανεξαρτητα απο το τι χαμος γινοτανε τα βραδυα με τα οργανα και τα τραγουδια, ο Μπαμπουλας ειχε φρεσκο λαχταριστο ψαρι!

Ο Μπαμπουλας υποδεχεται πελατες
Ο Μπαμπουλας υποδεχεται πελατες (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Οι θαμωνες

Ο Μπαμπουλας ητανε μαγαζι για ολους.

Καμμια σχεση με τα σημερινα μαγαζια της νυχτας, που το καθενα εχει την δικη του ομαδα και τυπο πελατων.

Ο Μπαμπουλας καλοδεχοτανε καλλιτεχνες, ηθοποιους, μεροκαματιαρηδες, επιστημονες, επαγγελματιες, σκοτεινους αλλα και φωτεινους πασης κατηγοριας.

Ο Μιμης Φωτοπουλος σοτν Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)
Ο Μιμης Φωτοπουλος σοτν Μπαμπουλα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Οπως εμαθα αργοτερα, την ημερα του Σαββατου, απο καιρου εις καιρον, ο πατερας μου επαιρνε τους συνεργατες του και κατεβαινανε απο το εργοταξιο στου Μπαμπουλα κατα τις 4 το απογευμα.

Τρωγανε για μεσημερι, πηγαινανε σπιτι για ξεκουραση, και ξαναβρισκοντουσαν εκει το βραδυ για να κλεισει σωστα η εβδομαδα.

Ο πατερας μου (με την πλατη στο φακο) στον Μπαμπουλα τον Μαίο του 1962
Ο πατερας μου (πρωτος αριστερα) στον Μπαμπουλα τον Μαίο του 1962

Το τελος

Καποια μερα ο Μπαμπουλας επαψε να υπαρχει πια.

Το οικημα κατεδαφιστηκε, για να μην πω – οπως ειναι το σωστο καταθαλασσωθηκε.

Λεπτομερειες δεν ξερω.

Κατα πασα πιθανοτητα ο Μπαμπουλας κατεδαφιστηκε ως κτισμα παρανομο, ή / και ως κτισμα που δεν ηταν συμβατο με την σχεδιαζομενη αναπτυξη του λιμενος της Ακαντια.

Ο Μπαμπουλας ενας σωρος χαλασματα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)
Ο Μπαμπουλας ενας σωρος χαλασματα (Αρχειο Γιωργου Ζαχαριαδη)

Η αδελφη μου μου ανεφερε οτι ειχαν αρχισει οι κινησεις για να κατεδαφισουν τον Μπαμπουλα απο το 1956, και τελικα το κτισμα κατεδαφιστηκε στα τελη της δεκαετιας του 1960.

Ο Μπαμπουλας ομως θα παραμεινει αξεχαστος.

Objects that tell a story: (2) A poetry book in English

“During the First World War Hoelderlin’s hymns were packed in the soldier’s knapsack together with cleaning gear”.

Martin Heidegger, “The Origin of the Work of Art”.

Demonstration in Athens, March 1942
Demonstration in Athens, March 1942

Today’s object is not available to me.

As a matter of fact, I have never seen it.

Today’s object has no photograph that I can show you.

Military Academy of Athens
Military Academy of Athens

Today’s object has been destroyed.

Today’s object is a poetry book in English.

Today’s object is a book without a title.

At some unknown point in time, it became a possession of my uncle George.

Allied forces in Gazi, Athens, 1944
Allied forces in Gazi, Athens, 1944

This might have been the result of a gift or a loan or a purchase.

But it is not important to dwell on that.

It was sometime before or during the second world war that George got hold of it.

Greek Civil War 1944-1949
Greek Civil War 1944-1949

Shortly after the Germans withdrew from Greece in October 1944, another War started, the Greek Civil War that lasted until 1949.

At that time George was an officer of the Greek Army, and served at the front line.

Map of Grammos
Map of Grammos

It was during a long engagement of the Greek Army with the communist – supported “Democratic Army of Greece” in the Northwestern area near Konitsa, called “Mastorohoria”, that the story with the poetry book unfolded.

George had taken the book with him.

During one of the skirmishes with the enemy, George’s unit had to cross in a haste the river Sarantaporos; in the process he lost the book.

Pyrsogianni - Πυρσογιαννη
Pyrsogianni – Πυρσογιαννη

When George’s unit took the offensive again, they crossed the river going north, and succeeded to push their opponents further to the north.

During this successful offensive, at the end of an operation they went by a machine gun bunker.

There was smoke coming out of it.

As a standard procedure, they had to go in and ensure that it was safe.

Sarantaporos River, Northern Greece
Sarantaporos River, Northern Greece

They went in and found that all inside were dead.

In the middle of the burning debris and the dead bodies, the officer in charge found a and picked up bloodstained book.

Much to his surprise, inside the book he saw an inscription with George’s name.

After the officer finished his inspection of the burned bunker he came out carrying the poetry book in his hands and went straight to George.

Plagia (Zerma)
Plagia (Zerma)

“George, is this your book?” he asked.

George took the book in his hands: “Yes, it is mine”

“Do you want to take it?” the officer asked.

George did not take the book.

He left it there.

Grilled Chicken Tavern with bouzouki music in Attica, Greece – Κοτοπουλοσκυλαδικα στην Αττικη τη δεκαετια του 1980

27114-TABERNES-HAGIATI---TABERNA-LIMNI-PLASTIRA-KARDITSA---PSISTARIA-2
Ειδυλιακον περιβαλλον….

Αντι Εισαγωγης

Αρχικα θα πρεπει να αναφερω οτι ειμαι εθνικα υπερηφανος καθοσον “εγκουγκλαρα” (αλα τις … τς…. τς…. τς…..)  την λεξη “κοτοπουλοσκυλαδικο” και ελαβα τον … πουλον, ηγουν οτι το παντοδυναμον διαδυκτιον στερειται της λεξεως!!!!

Δηλαδη υπαρχει ακομη μοναδικοτης, υπαρχει ακομη ενας θυλακας ζωης – ή εστω αναμνησεως – που δεν εχει καταληφθει απο το οργανον της επικυριαρχιας των τεχνολογων, της τεχνικης, της απροσωπης επικοινωνιας, της σειριακης παραγωγικης διαδικασιας των εξαθλιωμενων Ασιατων, της επικυριαρχιας των …

Προστρεχω εις την αμεσον καταγραφην του μοναδικου – και αφανισθεντος – κοτοπουλοσκυλαδικου, καθοσον η μνημη αποτελει το καλυτερο οπλο για την αντιμετωπιση της λαιλαπας που εχει επισκυψει εις την ημετεραν πατριδα.

2_faghto2
Ψησε, ψησε, στο τελος κατι θα μεινει!!!

Τι ειναι (ηταν) το κοτοπουλοσκυλαδικο

Το κοπτοπουλοσκυλαδικο ητανε μια θερινη ταβερνα – με κηπο και πιστα απο μπετον στην Αττικη την δεκαετια του 1980.

Μεχρι τα μεσανυχτα ητανε γεματη οικογενειες, που απολαμβανα ενα λιτο γευμα με κοτοπουλο στη σουβλα ή τη σχαρα.

Μετα τις 12 ανεβαινε στην πιστα πο μπετον η ορχηστρα,

Και αρχιζε η μεταλλαξη.

Πορεια προς το υπερπεραν.

Μπουζουκι
Μπουζουκι μου γλυκόλαλο

Πως ανακαλυψα το κοτοπουλοσκυλαδικο

Το ανακαλυψα  κανοντας παρεα στον Κυριακο, τσιφτη και καραμπουζουκλη, γλεντζε και αλανιαρη μαγκιτη. Καλη του ωρα.

Ελπιζω να ειναι καλα και να την κανει τη βολτα του στην αλανα….

Τον “Κ’ τον ειχα γνωρισει απο τον παμμεγιστο “Μ”, που μιλησαμε προσφατα και τα ειπαμε και αναπολησαμε τα ετη της δεκαετιας του 1980.

Δεν μπορουσε να υπαρχει πιο αταιριαστη παρεα.

Ο “Κ’ οικογενειαρχης, στελεχος σε εταιρεια, και φραγκατος, με σπορ κουπε αυτοκινητο που εβγαζε ματι, ο “Μ” κι εγω αλάνια, ξεφραγκοι, χρεωμενοι μεχρι που δεν επαιρνε, δεν ειχαμε ουτε βενζινη να βαλουμε.

Ενα βραδυ, αφου ειχαμε πιει μια κασα ουϊσκια, ο “Κ” μας προτεινε να παμε στο “κοτοπουλοσκυλαδικο”.

Κι ετσι ανοιξε ενα αξεχαστο κεφαλαιο της ζωης μου.

sporos_25

Η τελετουργια…

Η ωρα αφιξεως ητανε αροσδιοριστη, αλλα σιγουρα πριν απο τις 12 τα μεσανυχτα.

Βασικη προϋποθεση της τελετουργιας ητανε να βιωσω το “οικογενειακο” μερος, οταν η ταβερνα ητανε γεματη οικογενειες που απολαμβαναν το βραδυνο κοτοπουλο στη σουβλα, με τα παιδακια να παιζουνε τριγυρω, και η τσιμεντενια πιστα να ειναι αδεια, μονο με τα οργανα.

Καθως πλησιαζανε μεσανυχα, η “κανονικη” πελατεια αραιωνε. Τα παιδακια γλαρωνανε και μπαινανε στο πισω καθισμα των αυτοκινητων για να κοιμηθουνε.

Μεσα απο το ημιφως μια αλλη πελατεια ερχοτανε.

tromaktiko3

Ανθρωποι σκυφτοι, μοναχικοι, ξερακιανοι, κοιλαραδες, ξεμπαρκοι, αντροπαρεα.

Η εξαιρεση ητανε καποια ζευγαρια που σαφεστατα δεν ειχανε χορεψει απο κοινου τον Χορο του Ησαϊα.

Κρατιοντουσαν απο το χερι, τα σιροπια ξεχειλιζανε, η γυναικα κοιτουσε αλλου κι ο αντρας την κοιταζε γλυκερα και της ελεγε πως ….

Στην αρχη ανεβαινε στην τσιμεντενια πιστα η ορχηστρα κι επαιζε ενα δυο ορχηστρικα.

Οποιος κι αν ητανε ο ρυθμο ομως, κυριαρχουσε μια θλιψη, ενας καματος της ζωης, που οσο κι αν ηθελε δεν μπορουσε να ξεμυτισει απο την τεραστια χαβουζα με τα βασανα και να γελασει.

356548

Μετα ανεβαινε η πρωτη τραγουδιαρα.

Ναυαγιο της ζωης, περασμενα τα σαραντα, με μια τουαλεττα σαν στολη αποκριας, και ματια βυθισμενα.

Κι αρχιζε ετσι το “προγραμμα”.

Που μονο προγραμμα δεν ητανε, αφου οι παραγγελιες πεφτανε συννεφο, κι οι καλλιτεχνες εκαναν το παν να ανταποκριθουνε.

Ανεβαιναν σιγα σιγα οι μοναχικοι και φερνανε βολτες, λιγο μετα και οι καψουρηδες με τις γκομενες κι αυτοι για να ξεσπασουνε.

joel-peter-witkin

Ητανε ομως μια συνυπαρξη ειρηνικη, ο καθενας στροβιλιζονταν στον κοσμο του.

Δεν υπηρχε η γνωστη επιθετικοτητα των μπουζουκομαγαζων που επεφταν μαχειριες για να χορεψει καποιος μοναχος.

Στο κοτοπουλοσκυλαδικο υπηρχε χωρος για ολους.

Και σεβασμος.