Vissi d’Arte, Vissi D’amore (Έζησα για τη ζωή, έζησα για τον έρωτα)

Με μια μικρή καθυστέρηση, γράφω αυτο το σημείωμα εις μνήμην Μαρίας Κάλλας, που “ταξίδεψε” στις 16 Σεπτεμβρίου 1977.

Διάλεξα για τίτλο το επίγραμμα που θα ταίριαζε στην επιτύμβια πλάκα που ποτέ δεν απέκτησε:

“Έζησα για την τέχνη, έζησα για τον έρωτα”.

Μαρία Κάλλας - Τόσκα
Μαρία Κάλλας - Τόσκα

Η Κάλλας υπήρξε – και θα μείνει αξέχαστη – μια υπέρτατη τραγική καλλιτέχνις. Η τραγικότητα της τέχνης της  εκφράζει το απόλυτο ρομαντικό αδιέξοδο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ότι οι μεγάλες πράξεις και αποφάσεις στη ζωή οδηγούν τελικά σε μια ζωή χωρίς νόημα. Ότι όσο πιο πολύ αγωνιζόμαστε για κάτι, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την κατάκτηση του.

Και στην περίπτωση της αυτή η τραγικότητα χαρακήρισε και την ίδια τη ζωή, όπως και την πορεία της προς τον θάνατο.

Η Κάλλας φαίνεται ότι έφυγε απο τη ζωή όταν αυτή η ζωή (με αμείλικτη βεβαιότητα) δεν της έδινε αυτό που αποζητούσε, που λαχταρούσε, που είχε ταυτισθεί με την ίδια της την ύπαρξη. Ενω την ίδια στιγμή όλα τα άλλα που είχε κατακτήσει είχαν χάσει οριστικά και αμετάκλητα το νόημα τους.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, η τελευταία περίοδος της ζωής της Κάλλας είναι μια μορφή “βραδείας αυτοκτονίας”, μιας αργόσυρτης πορείας προς τον θάνατο, στον οποίο καθημερινά παρέδιδε ένα κομμάτι της.

Μαρία Κάλλας - Μαντάμα Μπατερφλάι
Μαρία Κάλλας - Μαντάμα Μπατερφλάι

Η πορεία δεν ήταν ευθύγραμμη. Η μεγάλη στροφή πραγματοποιήθηκε όταν η “Ντιβίνα” συνάντησε το σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι στα πλαίσια της παραγωγής της όπερας “Λα Βεστάλε” του Σποντίνι το 1954 από την Σκάλα του Μιλάνο. Η μεγάλη συνεργασία συνεχίστηκε το 1955 με μια μνημειώδη παραγωγή της όπερας “Λα Τραβιάτα” του Βέρντι, πάλι από τη Σκάλα του Μιλάνο, και άλλες παραγωγές μετέπειτα.

Η Κάλλας ανέφερε ότι οφείλει την θεατρική της παρουσία και παίξιμο στον Βισκόντι. Εκτός από αυτό όμως, οφείλει στον μεγάλο σκηνοθέτη και την μεγάλη στροφή στην ζωή της, την στροφή προς τον έρωτα. 

Μαρία Κάλλας - Λα Τραβιάτα
Μαρία Κάλλας - Λα Τραβιάτα

Το 1957 η Μαρία Κάλλας συναντά για πρώτη φορά τον Αριστοτέλη Ωνάση, σε πάρτυ της Αμερικανίδας κοσμικογράφου Έλσα Μάξουελ. Αυτό ήταν το πρελούδιο για το έργο που η πρώτη του πράξη αρχίζει το 1959, και τελειώνει το 1968. Το Νοέμβριο 1959 αποχωρίζεται τον μέχρι τότε σύζυγο της βιομήχανο Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι. 

Η φωνή παρουσιάζει τα πρώτα προβλήματα απο τα μέσα της δεκαετίας του 1950, όμως η σκηνική παρουσία και η ηθοποιία είναι κορυφαίες. Απο τις αρχές της δεκαετίας του 1960 τα προβλήματα της φωνής μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η παρουσία της Κάλλας στη διεθνή μουσική σκηνή απο το 1965 και μετά.

Η ίδια ανέφερε ότι ήθελε να κάνει άλλα πράγματα στη ζωή της.

Το 1968 χωρίζει με τον Αριστοτέλη Ωνάση και αρχίζει την μονήρη πορεία της προς την απώλεια.

Sola, perduta, abbandonata! 

Μόνη, χαμένη, εγκαταλειμμένη!

Το τέλος είναι αναπόφευκτο. Το τοπίο είναι το αστικό Παρίσι και όχι οι βάλτοι της Λουιζιάνας, η μοίρα κοινή με εκείνην της Μανόν Λεσκώ.

Η τέφρα της σκορπίστηκε στα νερά του Αιγαίου.