Posted by Με μια μικρή καθυστέρηση, γράφω αυτο το σημείωμα εις μνήμην Μαρίας Κάλλας, που “ταξίδεψε” στις 16 Σεπτεμβρίου 1977.
Διάλεξα για τίτλο το επίγραμμα που θα ταίριαζε στην επιτύμβια πλάκα που ποτέ δεν απέκτησε:
“Έζησα για την τέχνη, έζησα για τον έρωτα”.
Η Κάλλας υπήρξε – και θα μείνει αξέχαστη – μια υπέρτατη τραγική καλλιτέχνις. Η τραγικότητα της τέχνης της εκφράζει το απόλυτο ρομαντικό αδιέξοδο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ότι οι μεγάλες πράξεις και αποφάσεις στη ζωή οδηγούν τελικά σε μια ζωή χωρίς νόημα. Ότι όσο πιο πολύ αγωνιζόμαστε για κάτι, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την κατάκτηση του.
Και στην περίπτωση της αυτή η τραγικότητα χαρακήρισε και την ίδια τη ζωή, όπως και την πορεία της προς τον θάνατο.
Η Κάλλας φαίνεται ότι έφυγε απο τη ζωή όταν αυτή η ζωή (με αμείλικτη βεβαιότητα) δεν της έδινε αυτό που αποζητούσε, που λαχταρούσε, που είχε ταυτισθεί με την ίδια της την ύπαρξη. Ενω την ίδια στιγμή όλα τα άλλα που είχε κατακτήσει είχαν χάσει οριστικά και αμετάκλητα το νόημα τους.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, η τελευταία περίοδος της ζωής της Κάλλας είναι μια μορφή “βραδείας αυτοκτονίας”, μιας αργόσυρτης πορείας προς τον θάνατο, στον οποίο καθημερινά παρέδιδε ένα κομμάτι της.
Η πορεία δεν ήταν ευθύγραμμη. Η μεγάλη στροφή πραγματοποιήθηκε όταν η “Ντιβίνα” συνάντησε το σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι στα πλαίσια της παραγωγής της όπερας “Λα Βεστάλε” του Σποντίνι το 1954 από την Σκάλα του Μιλάνο. Η μεγάλη συνεργασία συνεχίστηκε το 1955 με μια μνημειώδη παραγωγή της όπερας “Λα Τραβιάτα” του Βέρντι, πάλι από τη Σκάλα του Μιλάνο, και άλλες παραγωγές μετέπειτα.
Η Κάλλας ανέφερε ότι οφείλει την θεατρική της παρουσία και παίξιμο στον Βισκόντι. Εκτός από αυτό όμως, οφείλει στον μεγάλο σκηνοθέτη και την μεγάλη στροφή στην ζωή της, την στροφή προς τον έρωτα.
Το 1957 η Μαρία Κάλλας συναντά για πρώτη φορά τον Αριστοτέλη Ωνάση, σε πάρτυ της Αμερικανίδας κοσμικογράφου Έλσα Μάξουελ. Αυτό ήταν το πρελούδιο για το έργο που η πρώτη του πράξη αρχίζει το 1959, και τελειώνει το 1968. Το Νοέμβριο 1959 αποχωρίζεται τον μέχρι τότε σύζυγο της βιομήχανο Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι.
Η φωνή παρουσιάζει τα πρώτα προβλήματα απο τα μέσα της δεκαετίας του 1950, όμως η σκηνική παρουσία και η ηθοποιία είναι κορυφαίες. Απο τις αρχές της δεκαετίας του 1960 τα προβλήματα της φωνής μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η παρουσία της Κάλλας στη διεθνή μουσική σκηνή απο το 1965 και μετά.
Η ίδια ανέφερε ότι ήθελε να κάνει άλλα πράγματα στη ζωή της.
Το 1968 χωρίζει με τον Αριστοτέλη Ωνάση και αρχίζει την μονήρη πορεία της προς την απώλεια.
Sola, perduta, abbandonata!
Μόνη, χαμένη, εγκαταλειμμένη!
Το τέλος είναι αναπόφευκτο. Το τοπίο είναι το αστικό Παρίσι και όχι οι βάλτοι της Λουιζιάνας, η μοίρα κοινή με εκείνην της Μανόν Λεσκώ.
Η τέφρα της σκορπίστηκε στα νερά του Αιγαίου.
Αγαπητε μου φιλε Παναθηναιε. Πολυ ωραια η ανατρηση για την μεγαλη Ντιβα. Ειναι ομως αληθεια αυτο που λετε: “οι μεγάλες πράξεις και αποφάσεις στη ζωή οδηγούν τελικά σε μια ζωή χωρίς νόημα. Ότι όσο πιο πολύ αγωνιζόμαστε για κάτι, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την κατάκτηση του” . Οταν ερθει η στιγμη για την μεγαλη αποφαση η για καποια μεγαλη πραξη, αν δε γινει .. τοτε θα υπαρχει παντα ενα μεγαλο ερωτημα. Τι θα γινοταν αν ..
Και δεν ειναι ανθρωπινο και λογικο να αγωνιζομαστε συνεχεια για κατι που θελουμε;
Μας χαρισε μεγαλες στιγμες και φυσικα η σχεδον θεοποιηση μερικων ανθρωπων, οξυνει την τυχον τραγικοτητα των γεγονοτων της ζωης.
Τυχεροι αυτοι που ζουν για την τεχνη και για τον ερωτα θα ελεγα εγω.
αγαπητή μου Δ, αυτό το απόσπασμα στο οποίο αναφέρεσαι είναι μέρος μιας παραγράφου που περιγράφει το “απόλυτο ρομαντικό αδιέξοδο” της ζωής.
αυτό που έγραψα αποτυπώνει το απόλυτο ρομαντικό αδιέξοδο, χωρις να διεκδικεί την μοναδικότητα ή και την ορθότητα.
είναι αυτό που συμβαίνει κατά κανόνα στους μεγάλους ρομαντικούς ήρωες, όχι κάτι που κατά κανόνα θα συμβεί στη ζωή ενός “κανονικού” ανθρώπου.
η ζωή των “κανονικών” ανθρώπων δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, παρόλο που ο ρομαντισμός αποτέλεσε ένα τεράστιο κίνημα τεχνης στα μέσα – τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα (ο ύστερος ρομαντισμός).
το ξέρω, είναι δυσνόητο αλλά προσπάθησα να πω ότι η Κάλλας είναι το κλασσικό παράδειγμα της ρομαντικής ηρωίδας που πεθαίνει μόνη, χαμένη και εγκαταλειμμένη!
και βέβαια ακριβώς επειδή είναι τραγική, είναι και τυχερή
Δεν ειναι και τοσο δυσνοητο. Κυριως οταν το βλεπουμε απο τη σκοπια των “κοινων ανθρωπων” Αγαπητε μου Παναθηναιε τους ηρωες τους δημιουργουν οι “κοινοι ανθρωποι” . Οι ηρωες αν τους ρωτησουμε θα δουμε οτι οι ιδιοι αισθανονται κι αυτοι κανονικοι ανθρωποι. Και κατι μου λεει οτι η ιδια δεν αισθανοταν “τυχερη” . Ομως εχεις δικιο εμεις ετσι το βλεπουμε. Παντως το εχω σκεφτει πολλες φορες. Ειμαστε αυτο που αισθανομαστε η αυτο που βλεπουν οι αλλοι;
Ασχετα με ολα αυτα, προσωπικα την λατρευω και κυριως ατην κλασσικη ερμηνεια της Καρμεν. Καλη σας μερα και καλη εβδομαδα. Δ.
στην παράσταση της “Λα Τραβιάτα” στη Σκάλα το 1955, ο Βισκόντι έβαλε την Βιολέττα μετά το πάρτι της πρώτης πράξης να ξαπλώσει την αρίδα της στον καναπέ και να βγάλει τις γόβες της σπρώχνοντας με τα δάκτυλα των ποδιών, πετώντας τες στο πάτωμα.
αυτή η σκηνή προκάλεσε σκάνδαλο στην ιταλία, πως είναι δυνατό η Βιολέττα να κάνει κάτι τέτοιο; δεν είναι καθώς πρέπει!
κι ομως, η Βιολέττα έκανε κάτι που θα έκανε κάθε “κανονικός” άνθρωπος, όπως το λες κι εσυ.
είναι όμως αυτός ο υπέροχος δυισμός, και κανονικός άνθρωπος αλλά και ιερο τέρας που με συναρπάζει.
στο ερώτημα σου για το τι είμαστε, και πάλι θα επικαλεσθω την δυιστική προσέγγιση, μια και τα δύο πρέπει να συνυπάρχουν και να επηρεάζουν την υπαρξη μας.
αυτος ο δυισμος είναι χαρακτηριστικό της αρχαίας ελληνικής σκέψης, με κορυφαίο εκφραστη της τον θουκυδιδη.
οσον αφορα τις ερμηνειες της, εγω ειμαι καρφωμένος στην τόσκα.
με την ευκαιρία, ποτέ δεν τραγούδησε την Κάρμεν στην σκηνή, έπρεπε να φορέσει κοντές φούστες, τσιγγάνικες, και είχε πρόβλημα με τα πόδια της, νόμιζε ότι ήταν άσχημα και έτσι ποτέ δεν ανέβηκε στη σκηνή σαν Κάρμεν.
η αγαπημένη σου ερμηνεια είναι ηχογράφηση στο στούντιο!
καλήν εβδομάδα!