Posted by Η Μονή της Παναγιάς της Βλαχέρνας βρίσκεται στο χωριό Βλαχέρνα λίγα χιλιόμετρα από την πόλη της Άρτας.
Η μονή ιδρύθηκε στις αρχές του 10ου αιώνα. Ο ναός κτίσθηκε ως τρίκλιτη θολωτή βασιλική και στα μέσα του 13ου αιώνα (1250-1260) ανακατασκευάστηκε απ’ τον (ή επί) Μιχαήλ Β΄ και μετασκευάστηκε σε τρουλλαίο. Στο νέο κτίσμα ενσωματώθηκαν υλικά και ολόκληρα τμήματα τοίχων απ’ τον αρχικό ναό…. ο νάρθηκας προστέθηκε λίγο αργότερα, δηλαδή στο τέλος του 13ου αιώνα, ενώ το κωδωνοστάσιο που είναι ενσωματωμένο στη δυτική πλευρά, είναι πολύ νεότερη προσθήκη (19ος αιώνας). (Από το σχετικό άρθρο της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας)
Όμως ο ναός δεν είναι μόνο ένα εκκλησιαστικό μνημείο.
Είναι και το μαυσωλείο του Δεσπότη (Ηγεμόνα) της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα (1230 – 1271). Στο ναό αναπαύονται και δύο από τους γιους που απέκτησε ο Μιχαήλ Β’ με την γυναίκα του Θεοδώρα (1210 – 1280), που έγινε οσία. Η Αγία Θεοδώρα είναι η πολιούχος της Άρτας.
Λέγεται ότι ο Δεσπότης Μιχαήλ Β’ ανακατασκεύασε το ναό σαν ένδειξη μετανοίας για την έκφυλη ζωή του, που τον αποξένωσε από την σεμνή και πιστή γυναίκα του Θεοδώρα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το Δεσποτάτο της Ηπείρου ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Α΄ Δούκα το 1204, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Το Δεσποτάτο κατέρρευσε το 1449, οπότε η Άρτα κατελήφθη από τους Οθωμανούς.
Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν ο ναός συμβολίζει την περίοδο του Δεσποτάτου, στην οποία κτίσθηκαν και τα περισσότερα από τα σωζόμενα βυζαντινά μνημεία της Άρτας.
Η κυρία είσοδος του ναού σήμερα είναι εμφανώς μικρότερη σε πλάτος από ότι ήταν παλαιότερα.
Η τοιχοποιία παραπέμπει στην αρχαία Νικόπολη. Είναι κάτι που το έχω δει και σε άλλους ναούς της περιοχής, που χτίστηκαν με υλικά από τα τείχη της αρχαίας πόλης.
Το σωζόμενο ξύλινο τέμπλο είναι ζωγραφισμένο και φέρει στο κέντρο του τον Σταυρό της επόμενης εικόνας.
Το πάνω μέρος του τέμπλου φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί.
Οι δύο εικόνες που ακολουθούν ευρίσκονται στο ξύλινο τέμπλο του ναού.
Βασίλισσα ή Παναγία Ένθρονη, από τη Μονή Παναγίας Βλαχέρνας Άρτας
Στον θόλο κυριαρχεί ο Παντοκράτωρ.
Οι τοιχογραφίες είναι σε κακή κατάσταση, και κάποιες ευρίσκονται σε φάση συντηρήσεως.
Όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα, με την αφαίρεση στρώματος κονιάματος αποκαλύφθηκαν οι τοιχογραφίες του ναού.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανομοιότητα των δύο κιόνων.
Η προσθήκη κονιαμάτων έγινε σε εκτεταμένο βαθμό στο παρελθόν, όπως φαίνεται και στην ανωτέρω εικόνα.
Στο αυτό το κομμάτι τοιχογραφίας φαίνεται η λιτάνευση της ιεράς εικόνας της Παναγίας Οδηγήτριας στην Κωνσταντινούπολη κατά το βυζαντινό τυπικό.
Η μονή σήμερα λειτουργεί και διαθέτει πλήρως ανακαινισμένα κτήρια.
Με εντυπωσίασε το γεγονός ότι σε όλη τη διάρκεια της επίσκεψης μου μέρα μεσημέρι δεν υπήρχε άλλος επισκέπτης στη μονή ή/και τον ναό. Είναι σα να αφήνουν τον Μιχαήλ Β’ να αναπαύεται μόνος του, δίπλα στους δύο γιους του.
Η επίσκεψη μου στην εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας στην Αρτα ήτανε μια εντελώς διαφορετική εμπειρία. Το σίγουρο είναι ότι η Αγία Θεοδώρα λατρεύεται στην κυριολεξία από τους ντόπιους. Ίσως γι αυτό και αφήνουν το Μιχαήλ Β’ στην αιώνια μοναξιά του.