Posted by «Πως εξέπεσεν εκ του ουρανού ο εωσφόρος, ο πρωι ανατέλλων; Συνετρίβη εις την γην ο αποστέλλων προς πάντα τα έθνη. Συ δε είπες εν τη διανοία σου: εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου, καθιω εν όρει υψηλω, επί τα όρη τα υψηλά τα προς Βορράν, αναβήσομαι επάνω των νεφών, έσομαι όμοιος τω Υψίστω…»
Ησαϊας ΙΔ, 12 – 15
Γράφω αυτό το άρθρο την μεθεπομένη της πτώσεως από το βάθρο του, του “Φύλακα” του Παλαιού Φαλήρου, του ερυθρού γλυπτού που είχε εγκατασταθεί την 5η Δεκεμβρίου 2017 στην παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος. Το γλυπτό του Κωστή Γεωργίου δώρησε στο Δήμο Παλαιού Φαλήρου ο κ. Μαρτίνος και η σύζυγος του.
Από την πρώτη μέρα της εγκατάστασης του, ο “φύλακας” (PHYLAX) αποτέλεσε “κόκκινο” πανί για ορισμένους πολίτες, που θεώρησαν ότι το γλυπτό απεικονίζει τον Σατανά. Προς αυτή την ερμηνεία συνέτεινε και το ότι το γλυπτό δεν έχει πρόσωπο, όπως επίσης και το κόκκινο χρώμα του.
«Είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει στο Παλαιό Φάληρο» δήλωσε στα τέλη Δεκεμβρίου 2017 στο CNN Greece o δήμαρχος Διονύσης Χατζηδάκης, τονίζοντας παράλληλα ότι όσοι θέλουν να το ερμηνεύσουν ως διάβολο κινούνται εκτός των ορίων της λογικής.
«Είμαστε στον 21ο αιώνα και όχι στον Μεσαίωνα. Η τέχνη ερμηνεύεται και εκλαμβάνεται ανάλογα με τις γνώσεις του καθενός»
Οι δηλώσεις του Δημάρχου δεν απέτρεψαν εκείνους που θεωρούσαν το γλυπτό κάτι κακό να το περιλούσουν με άσπρη μπογιά.
Την 3 Ιανουαρίου 2018 ο ιερέας Πατάπιος Αργυρός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας Π. Φαλήρου τέλεσε αγιασμό κάτω από το γλυπτό και “ξόρκισε” το “κακό”.
Ο ιερέας έστειλε και επιστολή στον Δήμαρχο Παλαιού Φαλήρου,με την οποία ζητούσε την κατεδάφιση του αγάλματος.
Την 18 Ιανουαρίου 2018, θυελλώδεις άνεμοι σάρωσαν την παραλιακή λεωφόρο και, σύμφωνα με μάρτυρες, “ξήλωσαν” το γλυπτό.
Όπως όμως αναφέρει ο ιστοχώρος NotosNet , ο δήμαρχος της πόλης, Διονύσης Χατζηδάκης, τόνισε ότι το γλυπτό που έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις, το έριξαν 15 κουκουλοφόροι με φορτηγό και σχοινιά.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη «15 κουκουλοφόροι ήρθαν με ένα φορτηγό άσπρο και δύο άλλα τζιπ. Τράβηξαν το γλυπτό με το φορτηγό και το έριξαν κάτω».
Ο ίδιος κατήγγειλε ότι οι άγνωστοι απείλησαν τον ιδιοκτήτη καντίνας που είναι κοντά στο σημείο λέγοντας του «αν ειδοποιήσεις την αστυνομία θα σου σπάσουμε το μαγαζί».
«Ξεφύγαμε από τις γραφικότητες και μιλάμε για παρακράτος» κατέληξε ο δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου μιλώντας στο ΣΚΑΪ.
Η εικαστικός Αιμιλία Παπαφιλίππου δίνει μια άλλη διάσταση στο φαινόμενο (Liberal).
«Σκοπός του έργου τέχνης είναι να διαμορφώνει συνείδηση, είτε βρίσκεται στον ιδιωτικό είτε βρίσκεται στο δημόσιο χώρο. Από τη στιγμή που ένας καλλιτέχνης εκθέτει το έργο του, πόσο μάλλον στο δημόσιο χώρο, είναι ενήμερος ότι θα υποστεί κριτική. Κριτική, όμως, δεν αποτελεί ο βανδαλισμός, ο οποίος έχει γίνει τρόπος ζωής στην ελληνική πραγματικότητα! Από φοιτήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών θυμάμαι να βγαίνω από τα εργαστήρια όπου δουλεύαμε και να παρατηρώ πώς βανδάλιζαν συστηματικά, με σεξουαλικού περιεχομένου συμβολισμούς μάλιστα, το άγαλμα και της Λέλας Καραγιάννη που κατέληξε αποκεφαλισμένο, αλλά και της “Βορείου Ηπείρου” που ήταν έξω από τη σχολή, και τα δύο στην Τοσίτσα. Συνεπώς, αναρωτιέμαι γιατί ασχολούμαστε τώρα μόνο με αυτό, όταν θα πρέπει να μιλήσουμε γενικά για την έλλειψη σεβασμού και όλους τους βανδαλισμούς που γίνονται συστηματικά χρόνια τώρα σε αγάλματα, δημόσια κτίρια και δημόσιους χώρους.»
Τον Μάρτιο 2015 άγνωστοι έβαψαν με σπρέϋ το άγαλμα του Κωστή Παλαμά έξω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, τον ναό της Παναγίας στην Καπνικαρέα και άλλα μνημεία.
Τα επεισόδια είναι διαφορετικά μεταξύ τους ως προς τον συμβολισμό των στόχων.
Στην περίπτωση του “φύλακα” έχουμε να κάνουμε με την αντίδραση των ανθρώπων που βλέπουν τον Εωσφόρο στο συγκεκριμένο έργο και για τον λόγο αυτό το απομακρύνουν.
Στην περίπτωση των βανδαλισμών του 2015 έχουμε να κάνουμε με αυτό που αποκαλείται “αντισυστημική” συμπεριφορά, όπου η επίθεση στο μνημείο ή το κτήριο είναι επίθεση σε ένα σύμβολο της καθεστηκυίας τάξης. Εξ ου και η καθολικότητα των επιθέσεων.
Η άσκηση βίας σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις αλλά και το ξερίζωμα του “φύλακα” δεν έχει σχέση με την τέχνη, είναι πράξεις πολιτικές. Το αντικείμενο τέχνης ή το μνημείο αποτελούν απλά ένα εύκολο στόχο επειδή μπορεί να αποκτήσουν – και σχετικά εύκολα – συμβολικό περιεχόμενο.
Ενώ το συμβολικό περιεχόμενο μπορεί να διαφέρει, η βία που ασκείται στους στόχους είναι κοινή. Εκεί βρίσκεται και το μεγάλο ζήτημα. Τα ζητήματα που προκύπτουν στις ανοικτές κοινωνίες αντιμετωπίζονται με συζήτηση, κριτική, διάλογο, ανάμεσα στους εμπλεκόμενους. Όλα συζητούνται, όλα μπορεί να συμβούν, όχι όμως σαν αποτέλεσμα επιβολής βίας από την μία ή την άλλη πλευρά. Η προσφυγή στην βία υποδηλώνει αδιέξοδο, οπισθοδρόμηση και θεσμική ανεπάρκεια.
Δεν είναι άσχετο το ότι ένας στους δύο Έλληνες – Ελληνίδες δεν θα διαβάσει ποτέ στη ζωή του ούτε ένα βιβλίο. Ούτε και το ότι η βασική παιδεία στην Ελλάδα έχει καταστεί ένα διαδικαστικό θέμα εκπλήρωσης μιας υποχρέωσης παρά μια διαδικασία εκπαίδευσης των νέων ανθρώπων.
Εκείνο όμως που εκδηλώνεται με αυτές τις επιθέσεις είτε εναντίον του Σατανά είτε εναντίον της άρχουσας τάξης, και λοιπών στόχων, είναι η ανικανότητα να υπάρξουν και λειτουργήσουν οι βιαιοπραγούντες μέσα στο κοινωνικό σύνολο του μη καταστροφικού διαλόγου και της έντονης μεν, δημιουργικής δε, ανταλλαγής απόψεων.
Ο εκθρονίζων τον “φύλακα”, ο ρυπαίνων τον πάλλευκο ανδριάντα του Κωστή Παλαμά, ο αποκεφαλίζων την Βόρεια Ήπειρο, υπάρχει σε ένα κόσμο βουβό, εχθρικό και ολοκληρωτικό, με δύο τιμές και μόνο, το ένα και το μηδέν, χωρίς τίποτε άλλο. Άν δεν είσαι “ένα”, τότε είσαι “μηδέν”. Τελεία και παύλα. Όταν εγώ βλέπω στον “φύλακα” τον Σατανά, κι εσύ δεν τον βλέπεις, όταν εγώ θεωρώ ξωφλημένη και προδοτική την άρχουσα τάξη κι εσύ την γλείφεις για ένα ξεροκόμματο, όταν εγώ είμαι πατριώτης αγωνιστής κι εσύ είσαι γερμανοτσολιάς, παίζουμε το παιχνίδι “μηδέν – ένα”. Αυτή η τάση είναι έμφυτη και πρωτόγονη. Πάνω σε αυτήν χτίστηκε κι ένα σύστημα ηθικών αξιών που απαξιώνει την ανθρώπινη ζωή, τον πολιτισμό, την διαφορετικότητα, γιατί όλα αυτά είναι πηγές δημιουργίας και εξέλιξης και ανάτασης.
Για λόγους απλότητας στην αναφορά, όλοι όσοι στηρίζουν και εφαρμόζουν το σύστημα “μηδέν – ένα” θα αποκαλούνται έτσι, σε αντίθεση με εκείνους που πιστεύουν και εφαρμόζουν ένα σύστημα με πολλές απόψεις και εναλλαγές στην κοινωνία των πολιτών. Γιατί τελικά το ζήτημα καταλήγει στην πολιτική ζωή του κοινωνικού συνόλου. Την ζωή εκείνη δηλαδή που καθορίζει με ποιους κανόνες και ποιες διαδικασίες διοικείται και ελέγχεται η κοινωνία των πολιτών.
Οι κρατικοί μηχανισμοί δεν μπορούν να προστατέψουν την κοινωνία από την παρουσία και επιβουλή των “μηδέν – ένα”. Η μοναδική προστασία από την τεράστια απειλή του ολοκληρωτισμού μπορεί να προέλθει από τους θεσμούς της κοινωνίας. Όσο πιο ισχυροί οι θεσμοί, τόσο πιο αδύναμοι οι “μηδέν – ένα”.
.