Posted by Εισαγωγή
Η πρόσφατη συμφωνία των Πρεσπών με την οποία αλλάζει η επίσημη ονομασία του κρατιδίου των Σκοπίων, έφερε στο προσκήνιο για μια ακόμη φορά το θέμα της Μακεδονίας, της ελληνικότητας, της γλώσσας και πόλωσε τους Έλληνες. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι καλό να ανατρέχει κανείς σε ιστορικά ντοκουμέντα που παρουσιάζουν μία πτυχή των ιστορικών δεδομένων απαλλαγμένη από την ένταση των πολωτικών συγκρούσεων.
Σήμερα παρουσιάζω ένα έγγραφο που μπορείτε να το βρείτε στο ψηφιακό αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Είναι ένα απόσπασμα από την έκθεση 3394 / 26-2-1930 που συνέταξε ο Νομάρχης Φλωρίνης κ. Π. Καλλιγάς τον Φεβρουάριο 1930 (πηγή [1], βλέπε και πηγή [2]). Στο απόσπασμα αυτό αναφέρονται στοιχεία για την σύνθεση του πληθυσμού στο νομό Φλωρίνης. Η έκθεση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού στους νομούς Φλωρίνης (που περιελάμβανε τότε και την Καστοριά) και Κοζάνης κατοικούσε το μεγαλύτερο μέρος του σλαυόφωνου πληθυσμού.
Αυτά τα στοιχεία θα παρουσιάσω στο άρθρο αυτό.
Χρονικά Ορόσημα
Προκειμένου να τοποθετηθούν τα δεδομένα σε ένα ιστορικό πλαίσιο, αναφέρω παρακάτω τα κρίσιμα χρονικά ορόσημα στην εξέλιξη του ιστορικού φαινομένου που αφορά την Μακεδονία.
Η σύνθεση του πληθυσμού στο νομό Φλωρίνης
Με βάση την απογραφή του 1928 (βλέπε πηγή [4], και πηγή [3] για την απογραφή του 1920), το σύνολο του πληθυσμού της Ελλάδας ανερχόταν σε 6,204,684. Από αυτούς οι 1,412,477 κατοικούσαν στην Μακεδονία. Ο νομός Φλωρίνης (που αποτελούνταν από τις υποδιοικήσεις Καστοριάς και Φλώρινας) είχε 125,722 κατοίκους.
Η πρώτη ανάλυση της έκθεσης αφορά την γλώσσα, και παρουσιάζεται στον επόμενο πίνακα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, στο νομό Φλωρίνης το 1930 κατοικούσαν 86,878 ξενόφωνοι και 38,844 Ελληνόφωνοι. Ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «… εκ των 87 περίπου χιλιάδων ξενοφώνων, τινες ουδ’ Ελληνικά αισθήματα έχουσι.»
Στην συνέχεια ο συντάκτης προχωρά στον διαχωρισμό των κατοίκων σε «έχοντες Ελλήνων την συνείδησιν» και «μη Ελληνικής συνειδήσεως».
Από την ανάλυση αυτή προκύπτει ότι οι «μη Ελληνικής συνειδήσεως» κάτοικοι είναι 64,150.
Στο υποσύνολο αυτό ο κ. Νομάρχης διακρίνει δύο ομάδες:
- Σχετικά ουδέτεροι, αρκεί να υπάρχει μέριμνα.
- Φανατικοί Βουλγαρόφιλοι. Αποτελούν την εθνική Βουλγαρική μειονότητα. Είναι οι προύχοντες, οι πλουσιώτεροι, οι μεγαλύτερην επιρροήν έχοντες εις τα χωρία.
Επισημαίνω ότι ο συντάκτης δεν χρησιμοποιεί για τους ξενόφωνους όρους που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα, όπως σλαβομακεδόνες. Ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης αναφέρει στην μελέτη του για τον πληθυσμό της Μακεδονίας (βλέπε πηγή [5]) ότι «οι Γιουγκοσλάβοι ιστορικοί μετονόμασαν χωρίς όμως πειστική αρχειακή τεκμηρίωση τους δίγλωσσους κατοίκους της Ελλάδας από Βούλγαρους σε ΄Μακεδόνες΄».
Συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα της εκθέσεως είναι τα ακόλουθα:
- «… παρά τας καταβληθείσας προσπαθείας εξακολουθεί η κατάστασις ενταύθα να είνε εις άκρον επικίνδυνος.»
- «… δια να αποτραπεί ο κίνδυνος ούτος, δέον προ παντός να καταβληθεί …. συστηματική και εντατική εργασία προς ψυχικήν και γλωσσικήν αφομοίωσιν των ενταύθα πληθυσμών.»
- «… η προσπάθεια αυτή δέον να κατευθύνηται κυρίως εις την αφομοίωσιν των σλαυοφώνων πληθυσμών…»
- «… η αφομοίωσις των ξενοφώνων … είναι δυνατόν να επιτευχθεί.»
Πηγές
- Απόσπασμα της υπ΄αριθ 3394 από 26 Φεβρουαρίου 1930 εκθέσεως του Νομάρχου Φλωρίνης κ. Π. Καλλιγά
- Έκθεση του Νομάρχη Φλωρίνης Β. Μπάλκου, σχετικά με τη δράση του Βουλγαρικού Κομιτάτου, Ιανουάριος 1931
- Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920
- Στατιστική Επετηρίς της Ελλάδος 1930
- Ο αγώνας των στατιστικών υπολογισμών του πληθυσμού της Μακεδονίας, Ιάκωβος Μιχαηλίδης. ΙΜΜΑ.