Posted by Ο Γιώργος Σεφέρης επισκέφτηκε τη Ρόδο το Σεπτέμβριο του 1955. Εκείνη την εποχή ήταν Πρέσβης της Ελλάδος στο Λίβανο, με έδρα τη Βηρυτό.
Έφτασε στη Ρόδο μέσω Κύπρου την Τετάρτη 31 Αυγούστου 1955 το απόγευμα και κατέλυσε στο Ξενοδοχείο των Ρόδων.
Οι παρακάτω καταχωρήσεις στο ημερολόγιο του είναι συνοπτικές, αλλά περιεκτικές (1, σελ. 181).
Τετάρτη, 31. – Ρόδος, ξενοδοχείο Ρόδων, 18…
Πέμπτη, 1 Σεπτέμβρη. – Νίκος Κάσδαγλης (+).
Σάββατο, 3. – Λίνδος.
Κυριακή, 4. – Επιστροφή από Λίνδο.
Δευτέρα, 5. – Άφιξη Κατσίμπαλη (++).
(++) Ο Γιώργος Κατσίμπαλης (Αθήνα 1899 – Αθήνα , 25 Ιουλίου 1978) ήταν Έλληνας διανοούμενος και συγγραφέας. Έγραψε πολλές μελέτες , κριτικές και βιβλιογραφίες για λογοτέχνες. Ήταν στενός φίλος του Γιώργου Σεφέρη, εμβληματική μορφή της “γενιάς του ’30” και ο κύριος χαρακτήρας στο βιβλίο “Ο Κολοσσός του Αμαρουσίου” του Χένρυ Μίλλερ.
Στον “Ισολογισμό του ’55” (1, σελ. 195), ο Σεφέρης περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Το πρώτο βράδυ στα στενορύμια της παλιάς πόλης (σημείωση δική μου: της Ρόδου) με τον μικρό τον Κάσδαγλη (+). Η πρώτη εκδρομή στην Λίντο και η αυγή – ίσως περισσότερο απ΄όλα – στη χώρα της Πάτμος. Δεν ήμουν στα καλά μου. Με είχαν αρρωστήσει και τα φριχτά γεγονότα του Σεπτέμβρη (Τουρκία – Κυπριακό) (*) και η ελεεινή ανεπάρκεια των αρχόντων μας.
(*) Στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 έγινε το πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, στο οποίο αναφέρεται ο Σεφέρης.
(+) Ο Νίκος Κάσδαγλης (1928-2009) γεννήθηκε στην Κω. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στα γράμματα στο περιοδικό Νέα Ελληνικά του Ρένου Αποστολίδη, με το διήγημα Ο μηχανικός. Τον ίδιο χρόνο, εκδίδει την πρώτη του συλλογή διηγημάτων Σπηλιάδες. Ακολουθούν τα Δόντια της μυλόπετρας, το 1955, που θα τιμηθεί με το β κρατικό βραβείο, ενώ ευρύτερα γνωστός θα γίνει με τους Κεκαρμένους (1959). Το Νοέμβριο του 2008 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα. Έφυγε από τη ζωή στις 14 Φεβρουαρίου 2009. Είχα γνωρίσει ολόκληρη την οικογένεια Κάσδαγλη, όταν μεγάλωνα στη Ρόδο. Θυμάμαι και τον ίδιο, με τα χαρακτηριστικά του γυαλιά, τη γυναίκα του Ρένα, και τα παιδιά Άννα – Μαρία και Χριστόφορο.
Από τις “Μέρες ς'”, σελ. 183, η φωτογραφία πρέπει να είναι του Γ. Σεφέρη
Συνεχίζω το απάνθισμα από το ημερολόγιο του Σεφέρη (1, σελ. 181):
Τετάρτη, 7. – Τόνιο. (&)
(&) Ο Τόνιο, δηλαδή ο Δ.Ι. Αντωνίου (1906-1994) ήταν Έλληνας ποιητής και φίλος του Σεφέρη. Καταγόταν από την Κάσο. Το 1928 έγινε δόκιμος πλοίαρχος σε εμπορικό πλοίο. Πήρε δίπλωμα πλοιάρχου και ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ταξίδευε σε όλο τον κόσμο. Τότε, κατά τον Ελληνογερμανικό πόλεμο υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός στο αντιτορπιλικό Κείος. Μετά τον πόλεμο, ταξίδευε με τα κρουαζιερόπλοια «Αχιλλεύς» και «Αγαμέμνων» και το 1968, μετά από 40 χρόνια στην θάλασσα, συνταξιοδοτήθηκε. Απεβίωσε στην Αθήνα στις 6 Φεβρουαρίου 1994
Παρασκευή, 9. – Γιώργος Σαββίδης (+++)
(+++) Ο Γ.Π. Σαββίδης (Αθήνα, 11 Μαρτίου 1929 – Λόγγος Αχαΐας, 11 Ιουνίου 1995), ήταν μελετητής και καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ήτανε από τα νιάτα του στον στενό κύκλο του Σεφέρη. Τους συνέδεε μακρόχρονη φιλία από τα φοιτητικά χρόνια του Σαββίδη στην Αγγλία.
Σάββατο, 10. – Κάμειρος, Έμπωνας, Μπάνιο: Σκάλα Καμείρου.
Κυριακή, 11 – Λίνδος.
Τρίτη, 13. – Αρχάγγελος, Φαληράκι.
Πέμπτη, 15. – Αναχώρηση για Πάτμο, α/π “Άνδρος”.
Μετά από μια σύντομη περιήγηση στην Πάτμο, τη Λέρο και την Κω, επιστροφή στη Ρόδο.
Τετάρτη 21. – Αναχώρηση από Κώ για Ρόδο – έφυγε Σαββίδης.
Πέμπτη, 22. – Ροδίνι τ΄απόγευμα με Κατσίμπαλη.
Παρασκευή, 23. – Αναχώρηση (10.30) από Ρόδο για Κύπρο.
Οι σημειώσεις του ποιητή για τη Ρόδο του 1955 κλείνουν με τις ακόλουθες γραμμές (1, σελ. 182):
Ρόδος
Εντύπωση ότι ζω μέσα σ’ ένα σκηνικό – κουρασμένο – φτωχιά μελαγχολία ανθρώπων (συνοικία του Αγίου Φανουρίου) – σκηνικό “που διαλύεται” (στα γαλλικά)
Είχα λησμονήσει την Ελλάδα των λουτροπόλεων, σαντάλια, κτλ.
Ανθισμένη αμυγδαλιά – συγκίνηση αποδήμου Έλληνος – και ναπολιτάνικα τραγούδια. “Βενετσιάνικο Καρναβάλι” (στα γαλλικά)
Πέρναγα από τον Άγιο Φανούριο τρεις φορές την εβδομάδα όταν ήμουνα στο Γυμνάσιο, με το ποδήλατο. Κατέβαινα από τον Άγιο Φραγκίσκο, περνούσα την πύλη του Αγίου Αθανασίου, και πήγαινα στο Ινστιτούτο Γκαίτε, στην οδό Ιπποτών. Στην γειτονιά αυτή υπήρχαν τα πορνεία της Ρόδου, για φαντάρους, μαθητές, και λοιπούς. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την μυρωδιά των στενών δρόμων, λίγο σαπούνι, λίγο αποσύνθεση, λίγο βάλτος. Ακόμη και η φρεσκάδα ήτανε βιαστική και περαστική, σα να μην ήτανε αληθινή.
Ο Σεφέρης επισκέφτηκε τη Ρόδο για τελευταία φορά λίγο πριν πεθάνει, το 1971. Σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για τις επισκέψεις του Γ. Σεφέρη στη Ρόδο, προτείνω να διαβάσει το εξαιρετικό άρθρο του Δ. Κόκκινου (2).
Ενδιαφέρον είναι και το άρθρο του Θανάση Νιάρχου (3) για το ταξίδι στα Δωδεκάνησα και μια φωτογραφία του Σεφέρη.
Πηγές
- Γιώργος Σεφέρης, Μέρες ς’, ΙΚΑΡΟΣ 2008
- Δημήτρης Κόκκινος: Η Ρόδος του Γιώργου Σεφέρη, Περιοδικό “Νησίδες”Τεύχος 17, Χειμώνας 2017-2018
- Θανάσης Νιάρχος, “Στη βάρκα από Πάτμο προς Λέρο“, εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” στις 20 Σεπτεμβρίου 2017