Posted by Στα αγγλικά εκτός από ‘Jerusalem artichoke, η ρίζα είναι γνωστή ως sunroot, sunchoke, ή topinambur. Στα ελληνικά η ορθή ονομασία της είναι ‘Ηλίανθος ο κονδυλόριζος’ [Helianthus tuberosus], όμως η ονομασία που προτιμώ είναι αυτή που χρησιμοποιείται στη Μύκονο, ‘ηλιάκι’ (το ανέφερε σε άρθρο του ο Δημήτρης Ρουσουνέλος). Υπάρχουν βέβαια και οι ονομασίες κανκιόφολα στην Κέρκυρα και κολοκασούδι στην Κύπρο, τοπιναμπούρ στα τηλεοπτικά παιχνίδια, και η άμεση μετάφραση «Αγκινάρες Ιερουσαλήμ».
Πρόκειται για τη ρίζα του λουλουδάτου φυτού που έφερε στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αμερική τον 17ο αιώνα ο ιδρυτής του Quebec Γάλλος εξερευνητής και αποικιοκράτης Samuel de Champlain. Σε αυτόν οφείλουμε το ένα μισό της ιδιόμορφης ονομασίας «Αγκινάρες Ιερουσαλήμ», αφού έγραψε ότι η γεύση της ρίζας του θύμησε αγκινάρα. Το άλλο μισό οφείλεται σε παραφθορά της γλώσσας. Τα λουλούδια του φυτού στρέφουν το πρόσωπο τους προς τον ήλιο, οπότε στην ιταλική ονομασία του φυτού προστέθηκε η λέξη «Girasole (sunflower)». Στην παραφθορά το Girasole έγινε Jerusalem. Το φυτό όμως δεν έχει σχέση ούτε με την Ιερουσαλήμ, ούτε με τις αγκινάρες.
Τα λουλούδια του φυτού είναι τόσο όμορφα, που ο μεγάλος Γάλλος ζωγράφος Claude Monet τα ζωγράφισε το 1880. Ο πίνακας αυτός σήμερα εκτίθεται στο μουσείο National Gallery of Art, στην Washington DC στις ΗΠΑ.
Claude Monet Jerusalem Artichoke Flowers, 1880, National Gallery of Art, Washington DC. Free use under CCO
Η ρίζα αυτή περιέχει ινουλίνη, που είναι ένας υδατάνθρακας παρόμοιος με τη φρουκτόζη. Το ανθρώπινο σώμα δεν έχει ένζυμα ικανά να διασπάσουν την ινουλίνη στο στομάχι και το λεπτό έντερο, οπότε αυτή φτάνει ακέραια στο παχύ έντερο, όπου την παραλαμβάνουν τα εκεί παρεπιδημούντα βακτήρια και την διασπούν. Στη διαδικασία αυτή παράγεται ως παραπροϊόν διοξείδιο του άνθρακα, που είναι αέριο, οπότε κάποια στιγμή θα δραπετεύσει από την κοιλιακή χώρα δια της οπισθίας οδού. Δεν πρέπει όμως να παραπονιέται κανείς, πάντα υπάρχει μια σκιά και στον λαμπρότερο ήλιο.
Jerusalem Artichokes Salad
Το μπιστρό Hereford Road άνοιξε στον αριθμό 3 του ομώνυμου δρόμου το 2007, στον χώρο που στο παρελθόν φιλοξενούσε ένα κρεοπωλείο στη συνοικία Notting Hill Gate στο Λονδίνο. Το βρήκα στον οδηγό εστίασης Michelin και το επισκέφθηκα το φθινόπωρο του 2012. Όπως τότε, έτσι και σήμερα (2022), το μπιστρό έχει χαρακτηρισθεί ως «Bib Gourmand», που σημαίνει ότι βρίσκεις σε αυτό φαγητό καλής ποιότητας σε λογικές τιμές. Η κουζίνα του έχει χαρακτηρισθεί από τον οδηγό Michelin «παραδοσιακή Βρετανική». Σερβίρει νόστιμα βρετανικά πιάτα χωρίς πολλά συνοδευτικά, με πρώτης ποιότητας υλικά. Πολλά από τα πιάτα του έχουν εντόσθια.
Σοτ μπιστρό Hereford Road γεύτηκα για πρώτη φορά τα ηλιάκια, στο πιάτο ‘Jerusalem artichokes salad’, που αποδίδω στα ελληνικά ‘Ηλιάκια σαλάτα.’Όταν παρήγγειλα τη σαλάτα με τις αγκινάρες Ιερουσαλήμ δεν είχα ιδέα από όλα αυτά, και νόμιζα ότι θα γευθώ κάποια ιδιαίτερη ποικιλία αγκινάρας. Η γεύση του υλικού στο πιάτο με έπεισε ότι δεν ήταν αγκινάρα, μου άρεσε όμως κι έτσι το απόλαυσα. Έχω την εντύπωση ότι ο σεφ τις έβρασε πρώτα και μετά τις πέρασε από τη σχάρα πριν τις σερβίρει στη σαλάτα. Η σάρκα ήταν γλυκιά, με αρώματα καπνού και αμυλώδης και πήγαινε εξαιρετικά με την λιπαρότητα της μαγιονέζας και την αψάδα και κάψα του αγριοράπανου .