Posted by Πρώτη δημοσίευση την 25η Μαρτίου 2014
Εισαγωγή
Ο Εμφυλιος Πολεμος του 1946-1949 αποτελει θεμελιωδες γεγονος για τη νεωτερη ελληνικη ιστορια και είναι ένα από τα κλειδιά για την κατανοηση της δόμησης του σύγχρονου κράτους, της διεθνους θεσης της Ελλαδας, και της νεοελληνικης κοινωνιας και οικονομιας στον εικοστο αιωνα και μετεπειτα.
Εχουν γραφτει πολλα και ισως γραφτουν περισσοτερα. Η δε διαμαχη και αντιπαλοτητα αναμεσα στους “δεξιούς”, τους “εθνικόφρονες” και τους κομμουνιστές συνεχιζεται μεχρι σημερα.
Με την την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθερωση της Ελλαδας το 1944, οι Αγγλοι εθεσαν ως στρατηγικο στοχο την την επιστροφή του Βασιλιά, την εγκατάσταση μιας συντηρητικής κυβέρνησης, και την καθυπόταξη του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Η στρατηγικη αυτη επιλογη συνδυαστηκε με την ισοπεδωση της δημοκρατικης συγκροτησης της χωρας και των θεσμων της. Στο όνομα της εξουδετέρωσης των αριστερών, των κομμουνιστών, των αντιφρονούντων, των μη εθνικοφρόνων, η Ελλάδα πέρασε σε ενα καθεστώς κατάλυσης των δημοκρατικών θεσμών με αντίβαρο την οικονομική βοήθεια και την εξαγορά. Και όταν η πάλαι ποτέ οανίσχυρη Αυτοκρατορία δεν μπορούσε να σηκώσει το οικονομικό βάρος των επιλογών της στην Ελλάδα, πέρασε την σκυτάλη στις ΗΠΑ.
Μετά την απελευθέρωση της απο τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους Βουλγάρους, η Ελλάδα έγινε μια χώρα που χρειαζόσουνα πιστοποιητικό πολιτικών φρονημάτων για να βγάλεις διαβατήριο, ή να προσληφθείς στο δημόσιο, και άλλα πολλά.
Ετσι, αντι να επελθουν οι κομμουνισται και να καταλυσουν τη δημοκρατια, ηλθον οι Αγγλοι και την κατελυσαν αυτοι. Βεβαια, οι Αγγλοι ειχαν επιδειξει αναλογη συμπεριφορα και σε αλλες ιστορικες στιγμες και χωρες, οποτε αυτη τους η συμπεριφορα δεν επρεπε να εκπληξει κανενα.
Προκαλει ακόμη και σήμερα εκπληξη η σταση των Κομμουνιστών εκεινης της εποχης, με κορυφαία απόφαση τους την Συμφωνια της Βαρκιζας. Αυτο όμως ειναι ενα αλλο θεμα.
Η ωμή επέμβαση των Άγγλων βοήθησε να εκδηλωθούν εντάσεις και αδιέξοδα στο ΕΑΜ, που μέχρι τότε παρέμεναν εγκλωβισμένα, και οδήγησε σε μαζικές αποχωρήσεις μελών του, που μετα την Βαρκιζα πολέμησαν στις τάξεις του Εθνικού Στρατού.
Το σήμερα
Με τον καταποντισμό του ΣΥΡΙΖΑ μετά την τετραετή διακυβέρνηση του σε συνεργασία με το κόμμα του κ. Πάνου Καμμένου, η ευρεία Αριστερά στην Ελλάδα αποτελεί για μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος παρελθόν. Ο δε Εμφύλιος Πόλεμος χάνεται σε μια ομίχλη ανιστορικότητας που καλύπτει όλη την κοινωνία.
Η ομίχλη όμως δεν έπεσε με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με το ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του 1980.
Το ΠΑΣΟΚ αναγνώρισε όλες τις ομάδες εθνικής αντίστασης, και το ΕΑΜ, διευκόλυνε την επιστροφή των χιλιάδων πολιτικών προσφύγων από τις χώρες του ανατολικού μπλοκ (πριν το 1989), και διαμόρφωσε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο “περασμένα – ξεχασμένα”. Σα να ήτανε μια κακιά στιγμή, ένα παραπάτημα, πέρασε τώρα, τώρα είμαστε όλοι αδέρφια. Αυτό ήτανε το μήνυμα της εθνικής συμφιλίωσης του Ανδρέα Παπανδρέου. Συμπληρωμένο από μια γενναιόδωρη διανομή οικονομικών πόρων, που βοήθησε στο να να αναπτυχθεί η λήθη, αφού όταν το στομάχι είναι γεμάτο οι κακιές μνήμες του παρελθόντος εξασθενούν.
Πρακτικά αυτό που συνέβη επί ΠΑΣΟΚ είναι αφενός η εξαγορά των δυσάρεστων αναμνήσεων και αφετέρου το κουκούλωμα της ιστορίας. Όπως και σε άλλα δραματικά συμβάντα της Ελληνικής Ιστορίας, ο Εμφύλιος καταχωρήθηκε σαν ‘ένα ατύχημα’, μια ‘κακιά στιγμή’ και όχι σαν αποτέλεσμα συγκεκριμένων αντιθέσεων, συγκρούσεων και επιλογών σε πολλά επίπεδα στο εσωτερικό και το εξωτερικό της χώρας.
Η χρήση της γλώσσας από τους αντιμαχόμενους στον Εμφύλιο
Στο άρθρο αυτό επικεντρώνομαι στη χρήση της γλώσσας από τους αντιμαχόμενους. Οι λέξεις του τότε γέννησαν λέξεις του σήμερα, κάποιες ξεχάστηκαν, κάποιες παρέμειναν, και ο χορός συνεχίζεται. Παραθέτω και καποιες απο τις συγχρονες λεξεις, που δεν υπηρχαν μεν τοτε, δημιουργηθηκαν ομως απο την ροη της ιστοριας και του πολιτισμου, όποιος και να’ναι αυτός.
Εθνικόφρων – Νομιμόφρων – Βασιλόφρων
“Με τον ΑΝ (αναγκαστικο νομο) 509, ο πληθυσμός της χώρας χωρίστηκε σε δύο βασικές κατηγορίες: Στους εθνικόφρονες – νομιμόφρονες και στους μη εθνικόφρονες, στους οποίους συγκαταλέγονταν οι κομμουνιστές και οι λεγόμενοι συνοδοιπόροι τους, όσοι, δηλαδή, δε χαρακτηρίζονταν από απόλυτα δουλόφρονη στάση απέναντι στο καθεστώς. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι οι εθνικόφρονες για το καθεστώς ήταν ταυτόχρονα και οι πραγματικοί πατριώτες, ενώ οι μη εθνικόφρονες θεωρούνταν απάτριδες και χαρακτηρίζονταν ως μιάσματα του έθνους.”
(Ριζοσπαστης: ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 509/1947)
Η τριαδα εθνικοφρων, νομιμοφρων, βασιλοφρων, αποτελει το ιδεολογικο θεμελιο της Ελλαδος που ανοικοδομειται απο το Δεκεμβριο του 1944 και μετα, με κύριο στόχο τον αποκλεισμο και στη συνέχεια την εξόντωση της αριστεράς.
Κομμουνιστής
Ο ασπαζομενος τας ιδεας του κομμουνισμου. Γραφεται και με ενα “μ”.
Ισως και το μελος του Κομμουνιστικου Κομματος Ελλαδος.
Ισως και το μελος κάποιου άλλου κομματος που ασπαζεται τα κομμουνιστικα ιδεωδη. Έτσι κομμουνιστές αποκαλούνταν και τα μέλη και οι ψηφοφόροι της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ).
Ειναι οι κομμουνιστες κατα του εθνους; Οι ιδιοι – ή τελος παντων καποιοι απο αυτους – θεωρουν οτι ειναι κατα του εθνικισμου.
Η εξισωση του κομμουνισμου με αντεθνικές δραστηριότητες ειναι μάλλον παρατραβηγμένη προκειμένου να εξυπηρετησει την ιδεολογια της “νεας αρχουσας ταξης”, αυτης που διαμορφωθηκε με το δογμα Τρουμαν και ωφελήθηκε από αυτό.
Εκτος απο τους απλους κομμουνιστες, ειχαμε και κομμουνιστες στο συνθετο, οπως δηλαδη “Σλαυοκομμουνιστης“, που γραφεται επισης με “β”. Αυτη η συνθεση ειναι νομιζω παραλλαγη της λεξης “σλαβομακεδονας”, που γραφεται επισης με “υ”. Οι κομμουνιστες δεν ειναι μονον ελληνες, αλλα και σλαβοι, πολλοι δε εξ αυτων μετειχαν στο ανταρτικο, τον συμμοριτοπολεμο, τον ΔΣΕ, οπως το λεει ο καθενας.
Εχομε και αλλες συνθετες λεξεις ομως, οπως Κομμουνιστοσυμμοριτης , ή Κομμουνιστοληστοσυμμορίτης.
Εκφρασεις περι των κομμουνιστων απο τους αντιφρονουντες και εθνικοφρονουντες, και λοιπα μελη της κοινωνιας και του εθνους:
- “Αλητες, προδοτες κομμουνιστες”. Αυτο το θυμαμαι απο τα φοιτητικα μου χρονια, δεκαετια 1970 δηλαδη, δεν μπορεσα να βρω απο ποτε χρησιμοποιειται. Ειναι παντως κλασσικο σημερα.
- “τσεκούρι και φωτιά στα κόκκινα σκυλιά’’. Αυτο ήταν απο τα αγαπημενα της Χρυσης Αυγης στην Ελλαδα του 2014.
- “μακρυα απο πουστηδες, πουτανες και κομμουνιστες”. Εκφραση της δεκαετιας του 1960, αγνωστου προελευσεως.
Κομμούνι
Απαξιωτικο παραγωγο του κομμουνιστη. Γραφεται και με ενα “μ”.
“Κομμούνια, κομμούνια θα γίνετε σαπούνια”
Σύνθημα των μελων των παραταξεων ΔΑΠ και ΟΝΝΕΔ στα φοιτητικα αμφιθέατρα στα τελη της δεκαετιας 1990.
Η ΔΑΠ (ΝΔΦΚ) ειναι φοιτητικη οργανωση, ενω η ΟΝΝΕΔ ειναι η οργανωση νεολαιας, και οι δυο στο χωρο της δεξιας της Νεας Δημοκρατιας.
Συνοδοιπόρος
Οι κομμουνιστες δεν ηταν μονοι τους. Ειχαν και πολλους συνοδοιπορους. Συναντησαμε τη λεξη και λιγο πριν, στο εδαφιο για τον ΑΝ 509.
Συμπαθών
Εκτος απο τους συνοδοιπορους, υπηρχαν και οι συμπαθουντες. Μια διαβαθμιση χαμηλωτερα στην κλιμακα των εχθρων του εθνους αυτοι.
Το πληρες φασμα λοιπον ξεκινα απο τους κομμουνιστες, συνεχιζεται με τους συνοδοιπορους, και κλεινει με τους συμπαθουντες.
Τελικα τα κριτηρια ειναι τοσο κρυσταλλινα, που αν καποιος πολιτης δεν ηταν αρεστος, με τον εναή τον αλλο τροπο θα ευρισκετο εις μιαν απο τας ομαδας των εχθρων του Εθνους.
Κομμουνίζω
Σημαίνει “φλερτάρω” με τον κομμουνισμό.
«Κομμουνιστικό όργανο ήταν η ΕΡΤ. Κομμούνιζε από το πρωί μέχρι το βράδυ. Μέχρι αηδίας». Θεόδωρος Πάγκαλος, πρωην Υπουργος Εξωτερικων, και πρώην μέλος του ΚΚΕ, κάποτε το 2013.
Η χρηση της λεξεως, που εινια μετατροπη του ουσιαστικου “κομμουνι” σε ρημα, απο τον κ. Παγκαλο δεν εκπλησσει.
Αντάρτης
Οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) αποκαλούνται κυρίως απο την εθνικόφρονα παράταξη ως αντάρτες. Ειναι ομως σχετικα πολιτισμενη λεξη, την χρησιμοποιησε και το περιοδικο TIME όταν έκανε εξώφυλλο τον Μάρκο Βαφειάδη, τον Αρχιστράτηγο του ΔΣΕ, αποκαλώντας τον “Greek Guerilla Chief Markos”.
Σημειωνω οτι και τα μελη του ΕΛΑΣ αποκαλουνταν ανταρτες. Πολεμουσαν ομως τους Γερμανους και αλλους κατακτητες.
Η λεξη εχει την εννοια του μαχιμου σε μη τακτικο στρατο.
Σχετικες ειναι οι λεξεις ανταρτης πολεων και ανταρτης υπαιθρου.
Συμμορίτης
Η λεξη συμμοριτης ειναι εντελως απαξιωτικη, και χρησιμοποιηθηκε κατα κορον στη διαρκεια του Εμφυλιου αλλα και μετα απο την εθνικοφρονα παραταξη.
“Οι συμμορίτες αμύνονται σθεναρώς εφ’ όλου του μετώπου των. Τα ναρκοπέδια υπήρξαν το φόβητρο και Διοικήσεων και διοικουμένων. Το ηθικό κατρακυλά. Επί 40 ημέρες ματαίως καταβάλλονται προσπάθειαι διασπάσεώς των. Η Ανώτατη Ηγεσία προ της γενικής καθηλώσεως, υπό την πίεσιν της ανάγκης μελετά την αναθεώρησιν του σχεδίου της. Η κοινή γνώμη είναι ανάστατος”
(Βλέπε: Θρασυβουλος Τσακαλωτος “40 Χρόνια Στρατιώτης… “, τόμος Β`, σελίδα 125).
Τωρα το πως καταφεραν αυτοι οι ανταρτες και συμμοριτες να κρατησουν ζωντανη την μαχη απεναντι στον εθνικο στρατο για περιοδο τριων χρονων, απο το 1946 εως το 1949, ειναι μια αλλη ιστορια.
Συμμοριτισμός
«Κατά δημοσιογραφικάς πληροφορίας εκ του μετώπου του Γράμμου άπαντα τα κατεχόμενα υπό των συμμοριτών υψώματα περιήλθον εις τας χείρας των ημετέρων. Από της στιγμής ταύτης ουδεμία αντίστασις υφίσταται εις τον Γράμμον», έγραφε η Καθημερινή. Και πρόσθετε: «Η απώλεια το Γράμμου αποτελεί σκληρότατον πλήγμα δια τον συμμοριτισμόν»
Καθημερινη 30/8/1949.
Συμμοριόπληκτος, Ανταρτόπληκτος
«Συμμοριόπληκτοι» ή «ανταρτόπληκτοι» ονομάστηκαν οι κάτοικοι των ακριτικών περιοχών, που κατά την περίοδο του Εμφυλίου πολέμου (1946-1949) υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να εγκατασταθούν προσωρινά σε άλλες περιοχές. Στόχος της υποχρεωτικής μετακίνησης των πληθυσμών αυτών ήταν η δημιουργία «νεκρής ζώνης» ώστε να απομονωθούν οι αντάρτες από τον αγροτικό πληθυσμό, ο οποίος τoυς εξασφάλιζε διατροφή αλλά και εφεδρείες.
Οι ερευνητές εκείνης της περιόδου υπολογίζουν ότι οι «συμμοριόπληκτοι» ανέρχονταν περίπου σε 800.000 άτομα. Σε αμερικανικές και ελληνικές στατιστικές εκείνης της εποχής οι βιαίως εκτοπισθέντες από τα χωριά τους ανέρχονταν σε 684.000 άτομα.
Ληστοσυμμορίτης
“Την 1-10-46 ο ληστοσυμμορίτης Μιχαλόπουλος, από τη Νισιούτα Άρτας(το σωστό: Νησίστα – σημερινή ονομασία Ροδαυγή), δολοφόνησε το δημοκρατικό πολίτη Γιάννη Παπά.”
[Η δράση των φασιστών και των ληστοσυμμοριτών στη Χώσεψη (Κυψέλη) Άρτας, αμέσως μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας]
Εδω εχομε μια διαφορετικη λεξη, που αναφερεται στις συμμοριες που εσπερναν τον τρομο στην ελληνικη υπαιθρο κατα την διαρκεια της λευκής τρομοκρατίας.
Πιστοποιητικό Κοινωνικών Φρονημάτων
Το 1948 τα πιστοποιητικά καθιερώθηκαν με το νόμο 516 του 1948 (κυβέρνηση Σοφούλη) ώστε να καλύπτουν όλο το δημόσιο τομέα. Το 1954, τα πιστοποιητικά αυτά τα απαιτούσαν οι αρχές ακόμη και για “την έκδοσιν διαβατηρίων προς αποδημίαν ή προσωρινήν μετάβασιν εις το εξωτερικόν”.
Στρατολογία
Ο ΔΣΕ αντιμετώπιζε σοβαρότατο πρόβλημα προσέλευσης μαχητών. Οπως έγραφε ο ίδιος ο Μάρκος Βαφειάδης, η εθελοντική κατάταξη στον ΔΣΕ δεν αποτελούσε ούτε το 10% των νεοεισερχομένων στο αντάρτικο το 1947. Από ένα σημείο και μετά, όμως, οι αντάρτες δεν έβρισκαν άνδρες και εφήβους στα χωριά να στρατολογήσουν και έπαιρναν με το ζόρι ακόμη και γυναίκες και έφηβες. Με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των γυναικών ανταρτισσών αυξήθηκε δραματικά. Την άνοιξη του 1949 οι γυναίκες αποτελούσαν το 30% των μάχιμων και το 70% των βοηθητικών στις μονάδες του ΔΣΕ. Ομως, η υποχρεωτική στρατολογία δεν μπορούσε να έχει την κανονικότητα του επίσημου κράτους. Μια τέτοια κανονικότητα θα σήμαινε στράτευση με βάση ηλικιακές σειρές, φροντίδα για κάποιες ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού κ.ά. Αντίθετα, η στρατολογία στον ΔΣΕ ήταν άτακτη χρονικά και γεωγραφικά και βασιζόταν κυρίως στις ξαφνικές βραδινές εισβολές των ανταρτών σε χωριά και κωμοπόλεις ή στις ενέδρες που έστηναν σε τόπους παζαριών των χωρικών. Μπαίνοντας σε κατοικημένες περιοχές οι στρατολόγοι του ΔΣΕ εισέβαλλαν στα σπίτια των κατοίκων αναζητώντας ό,τι υπήρχε διαθέσιμο.
(Νικος Μαραντζιδης, Το παιδομαζωμα στον Εμφυλιο, Καθημερινη 12.08.2012)
Ταγματασφαλίτες
Τα Ταγματα Ασφαλειας συγκροτηθηκαν το 1943 απο την Ελληνικη Κατοχικη Κυβερνηση του Ιωαννου Ραλλη με την εγκριση της Βερμαχτ για να πολεμησουν την Εθνικη Αντισταση, και ιδιαιτερα τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Ειναι γνωστοι και ως Ραλληδες και Γερμανοτσολιαδες, επισης και ως ταγματαλητες.
Ορκος των Ταγματων Ασφαλειας
“ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τον Θεόν τον Άγιον τούτον όρκον ότι θα υπακούω απολύτως εις τας διαταγάς του ανώτατου αρχηγού του Γερμανικού Στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Ανατεθησόμενός μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς δια μίαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεων μου, τας οποίας δια του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών”.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30/4/1944
Εθνοφυλακή
Μετα την απελευθερωση της Ελλαδας απο τους Γερμανους οι δυναμεις του ΕΔΕΣ διαλυθηκαν. Οι περισσοτεροι ανδρες του τον Ιανουαριο του 1945 οικειοθελως ενταχθηκαν στα Ταγματα Εθνοφυλακης.
Σημειωτεον οτι την εποχη εκεινη δεν υπηρχε Εθνικος Στρατος.
Εθνικός Στρατός
Ο Εθνικος Στρατος συγκροτηθηκε το 1946 με τη συνδρομη των Αγγλων και λιγο αργοτερα των Αμερικανων.
Οι ανταρτες, συμμοριτες, κομμουνιστες και συνοδοιποροι, τον αποκαλουσαν “Μοναρχοφασιστικο” Στρατο.
Ειναι αξιοσημειωτο οτι ο Εθνικος Στρατος μαζι με τον Βασιλεα αποτελεσαν το ισχυρο διπολο της μετεμφυλιακης Ελλαδας, που καθυπεταξε τους πολιτικους. Το τιμημα αυτης της καθυποταγης το πληρωσε ακριβα η δημοκρατια στην Ελλαδα.
ΜΑΥ (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου)
Τον Απριλιο 1946 άρχισε η συγκρότηση των «Μονάδων Άμυνας Υπαίθρου» (Μ.Α.Υ.) από όλους τους μη επιστρατευμένους άνδρες, οι οποίοι μπορούσαν να φέρουν όπλο, με σκοπό την ανάληψη στατικών αποστολών. (Γενικο Επιτελειο Στρατου).
ΜΑΔ (Μονάδες Αποσπασμάτων Διώξεως)
Ειχαν επικεφαλης αποστρατους αξιωματικους.
Μονάδες και Τάγματα Εθνοφυλακής Αμύνης (ΜΕΑ/ΤΕΑ)
ΔΣΕ (Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας)
Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ) είναι η ονομασία του στρατού των ανταρτών που πολέμησε κατά της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (1946-1949). Ως συμβατική ημερομηνία έναρξης του εμφυλίου πολέμου θεωρείται η 31η Μαρτίου 1946, ημέρα των βουλευτικών εκλογών, όταν μια ομάδα ανταρτών επιτέθηκε στο σταθμό Χωροφυλακής στο χωριό Λιτόχωρο Πιερίας. Τους μήνες που ακολούθησαν οι επιθέσεις των ανταρτών κατά της Χωροφυλακής πολλαπλασιάστηκαν, ενώ οι δυνάμεις των ανταρτών αυξήθηκαν. Στις 28 Οκτωβρίου 1946 δημιουργήθηκε το Γενικό Αρχηγείο των ανταρτών, ενώ τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς οι δυνάμεις των ανταρτών έλαβαν την ονομασία Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας.
Συμμοριτοπόλεμος ή Αντάρτικο
Ο πρωην Προεδρος της Ελληνικης Δημοκρατιας Χρηστος Σαρτζετακης έγραψε:
“Αὐτὴ ὑπῆρξεν ἡ νικηφόρος κατακλεὶς τριετοῦς καὶ πλέον ἐνόπλου ἀγῶνος τοῦ Ἔθνους ἐναντίον συμμοριτοπολέμου, ἐπιβληθέντος εἰς τὴν Ελλάδα ἀπὸ τοὺς βορείους, ὑπὸ κομμουνιστικὸν τότε καθεστώς, γείτονάς της, …Συμμοριτοπολέμου, ἀποσκοποῦντος εἰς τὴν ὑλοποίησιν ἀφ’ ἑνὸς τοῦ παλαιοῦ, ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 19ου αίῶνος, πανσλαβιστικοῦ σχεδίου ἐπεκτατικῆς καθόδου εἰς τὸ Αἰγαῖον…” (Μνημη Εθνικη)
Λευκή τρομοκρατία
Η περίοδος που ξεκινά από τη Συμφωνία της Βάρκιζας και μέχρι τις εκλογές του Μαρτίου 1946, χαρακτηρίζεται από ένα μεγάλο μέρος των ιστορικών ως περίοδος της «λευκής τρομοκρατίας», λόγω των συστηματικών διώξεων οπαδών του ΕΑΜ. Στόχος τους ήταν η αποδυνάμωση του ΕΑΜ μέσα από την εξουδετέρωση των κοινωνικών του ερεισμάτων και τη διάλυση των οργανώσεών του. Για να το επιτύχουν αυτό έπρεπε πρώτα να συγκροτήσουν ένα νομιμόφρονα κρατικό μηχανισμό, το οποίο σήμαινε την απομάκρυνση όλων των φιλοεαμικών στοιχείων και τη στρατολόγηση αντικομμουνιστών. Παράλληλα η κυβέρνηση επεδίωξε να τρομοκρατήσει τους οπαδούς του ΕΑΜ. Στην ύπαιθρο, ιδιαίτερα, η Εθνοφυλακή αρχικά και η Χωροφυλακή στη συνέχεια, σε συνεργασία δεξιές παραστρατιωτικές ομάδες, εξαπέλυσε μια εκστρατεία βίας κατά των αριστερών στα χωριά. Σύμφωνα με το ΕΑΜ, περίπου 1.500 αριστεροί δολοφονήθηκαν, 6.500 τραυματίστηκαν ή βασανίστηκαν, και 700 γραφεία και τυπογραφεία του ΕΑΜ καταστράφηκαν. Στο ίδιο πλαίσιο οργανώθηκε μια τεράστια επιχείρηση συλλήψεων και φυλακίσεων.
Κονσερβοκούτι
“Τα κονσερβοκούτια τα χρησιμοποιούσαν οι νέοι της ΕΠΟΝ και του εφεδρικού ΕΛΑΣ στις πόλεις (κυρίως στην Αθήνα) για να κατασκευάζουν αυτοσχέδιες αντιαρματικές «βόμβες».
Μια περιγραφή υπάρχει στο βιβλίο «Παιδιά της Αθήνας» όπου γράφει (μεταφέρω από μνήμη) ότι έβαζαν στο κονσερβοκούτι ένα- δυο αυτοσχέδια δυναμιτάκια και ότι σκουριασμένο παλιοσίδερο έβρισκαν. Κατόπιν τοποθετούσαν το κονσερβοκούτι, άναβαν τα δυναμιτάκια και με την έκρηξη εκσφενδονίζονταν τα σιδηρικά προκαλώντας ζημιές στα οχήματα των ναζίδων.
Ίσως από αυτό να τους κόλλησαν τη ρετσινιά οι χίτες, ταγματασφαλίτες και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις που πούλησαν αργότερα τον τόπο.” (Σχόλιο του Doctor στην ιστοσελιδα www.slang.gr)
Για καποιο λογο που δεν τον ξερω, τα κονσερβοκουτια σαν οπλα των κομμουνιστοσυμμοριτων αναφερονται σχεδον παντα στις εκδηλωσεις μνημης των γεγονοτων στον Μελιγαλα Μεσσηνιας.
Πολεμίτιδα
“Στα οχυρωμενα υψωματα, ειδικα στα κλειστα καταφυγια και πολυβολεια, αρχισε να εκδηλωνεται μια ασθενεια που αργοτερα πηρε τη μορφη επιδημιας. Την ονομασαν ‘πολεμιτιδα’ και ηταν ενας συνδυασμος ισχυρου φοβου και κλειστοφοβιας. Οσοι την παθαιναν περιεπιπταν σε μια κατασταση απαθειας και αδιαφοριας, που για μερικους υπηρξε μοιραια στο ιδιο το πεδιο της μαχης.” (Γιωργος Μαργαριτης, Ιστορια του Ελληνικου Εμφυλιου Πολεμου 1946-1949, Τομος Β, σ.64)
Μουλάρια και ντενεκέδες
“Στο Αίγιο μέχρι το 1949 τα περιστατικά έκθεσης κομμένων κεφαλιών ήταν τόσο πολλά και ανατριχιαστικά που ο τοπικός τύπος ( “Αιγιώτης”) δημοσίευσε ένα δυνατό άρθρο του Ανδρέα Βαρελά με τίτλο “Μουλάρια και ντενεκέδες”. Το άρθρο αναφέρεται στους διάφορους κατσαπλιάδες που μάζευαν κεφάλια μέσα σε γκαζοτενεκέδες από τα θύματά τους για να πληρωθούν με μια λίρα το κεφάλι… ” (Το χρονικό των κομμένων κεφαλών)
Ραντεβου στα γουναραδικα
Η φραση απο διδεται στον Αρη Βελουχιωτη. Η εφημερίδα “ΝΕΑ” έγραψε.
“Ο επικεφαλής του ΕΛΑΣ φέρεται να είπε τη φράση με το τέλος της Κατοχής. «Εβλεπε από ένα σημείο και μετά με πολύ σκεπτικισμό την τροπή της Αντίστασης. Εννοούσε ότι θα απελευθερώσουν την Ελλάδα και για ανταμοιβή θα τους γδάρουν το τομάρι, όπως συνέβαινε με τους λύκους και τις αλεπούδες στα βυρσοδεψεία της εποχής. Δεν ήταν λόγια επιθετικά. Ούτε δείγμα αυταπάρνησης. Ηταν μια απαισιόδοξη στάση. Ο Βελουχιώτης άλλωστε ήταν άνθρωπος πεισιθάνατος», εξηγεί ο κ. Χαριτόπουλος.
Την ίδια ερμηνεία δίνει και ο καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γιώργος Μαργαρίτης. «Αυτή η φράση που χρησιμοποιήθηκε από τον Βελουχιώτη ήταν ένας καλυμμένος τρόπος για να δείξει τη διαφωνία του στους συμβιβασμούς. Ελεγε ότι οι αντάρτες θα καταλήξουν σαν τις αλεπούδες γδαρμένοι στα γουναράδικα», λέει στα «ΝΕΑ».” (Η ιστορική αλήθεια και τα γουναράδικα)
Επιλογος
«Στας 28 Αυγούστου η κίνησις ήτο σχεδόν άνευ αντιστάσεως και το βράδυ τα τμήματά μας ολοκλήρωσαν τον Β. Γράμμον και εξεχύνοντο προς κατάληψιν του Ν. Γράμμου. Τα τμήματά μας εσημείωσαν με φωτιές χαράς και αποδείξεως την κατάληψιν των συνόρων… Στις 29 Αυγούστου στας 5μ.μ. κατελήφθη από τους καταδρομείς του Ρούσσου η Μπάρα του Ν. Γράμμου. Την 30ν Αυγούστου, στας 5μ.μ., η VIII Μεραρχία κατέλαβε το Κάμενικ. Στας 10 το πρωί κάθε αντίστασις εσταμάτησε παντού». Θρασυβουλος Τσακαλώτος: «40 Χρόνια Στρατιώτης της Ελλάδος», Αθήναι 1960, τόμος β’, σελ. 278
