Posted by Στις 12 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί αποχώρησαν από την Αθήνα.
Το γεγονός αυτό συμβολίζει το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου στην Ελλάδα.
Όμως η Ελλάδα ήτανε μια χώρα με κατεστραμμένη οικονομία και χωρίς υποδομές, που ισορροπούσε σε μια κόψη. Μετά τη μάχη της Αθήνας το Δεκέμβριο 1944, , και τη συνθήκη της Βάρκιζας του Φεβρουαρίου 1945, η χώρα μπήκε σε μια περίοδο ανήσυχη, τεταμένη, και με τεράστια προβλήματα στη σίτιση και τον εφοδιασμό με τρόφιμα.
Οι βιομηχανίες τροφίμων δεν λειτουργούσαν, ή υπολειτουργούσαν, και τα τρόφιμα ήτανε λιγοστά. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από την κακή σοδειά του καλοκαιριού του 1945, που ήτανε η μισή μιας κανονικής χρονιάς. Στη συνέχεια θα παρουσιάσω επιλεκτικά στοιχεία για να αποδώσω μια ενδεικτική εικόνα της επισιτιστικής κατάστασης στην Αθήνα στα τέλη 1945, αρχές 1946.
Για τις μονάδες μέτρησης, υπενθυμίζω ότι το δράμι είναι μονάδα μέτρησης βάρους, σε χρήση στην Ελλάδα μέχρι το 1959. Ένα δράμι στην Ελλάδα ήταν ισοδύναμο με 3,203 γραμμάρια. 400 δράμια ισοδυναμούσαν με μια οκά. Η λέξη είναι αντιδάνειο και προέρχεται από το αραβικό ντιράμ (ή ντιρχάμ), το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από τη αρχαία δραχμή. (Πηγή: Βικιπαίδεια). Η ουγγιά αντιστοιχεί σε 28,35 γραμμάρια, ενώ 16 ουγγιές ισοδυναμούν με μία λίβρα ή λίμπρα.
Η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ γράφει την 19η Δεκεμβρίου 1945.
Διανέμεται Λαρδί – Η Διανομή της κονσέρβας
Ήρχισεν από εχθές η διανομή 100 δραμίων λαρδίου κατ’ άτομον προς 125 δραχμάς. Καταβάλλονται προσπάθειαι ώστε…. προ των Χριστουγέννων να διανεμηθεί και μία κονσέρβα κατ΄άτομον. Επειδή τα αποθέματα κονσερβών δεν είναι ενός είδους, θα διανεμηθούν ή μια κονσέρβα κρέατος των 12 ουγγιών, ή ένα κυτίων μιας λίμπρας κρέατος με πατάτες, ή ένα κυτίον μιας λίμπρας λουκάνικα, όχι όμως από τα γνωστά με σόγια, αλλά τύπου Βιέννης.
Διανθίζω από την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 5ης Ιανουαρίου 1946.
Διανομή Τυρού Φέτας
Το υπουργείο Εφοδιασμού ανακοινώνει σε ποια καταστήματα θα διανεμηθεί σήμερα φέτα. Παράδειγμα: Φασούλας, Ευριπίδου 17, βαρέλια 5.
Θα αυξηθεί η τιμή του άρτου
Επιτροπή αρτοποιών επισκέφθηκε τον υφυπουργό Εφοδιασμού και ζήτησε να αυξηθεί η τιμή του ψωμιού σε 160 δρχ./οκά.
Φορτίον Ζακχάρεως
Σήμερον καταπλέει εις τον λιμένα Πειραιώς το Σουηδικόν ατμόπλοιον «Σκόκαλανδ» κομίζον 200 τόννους ζακχάρεως, δώρον της Σουηδικής Κυβερνήσεως δια τα ορφανά παιδιά της Ελλάδος.
Οι Δημόσιοι Υπάλληλοι και οι λιμενεργάτες απήργησαν όπως μας ενημερώνει η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 17ης Ιανουαρίου 1946. Αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Εξ’ άλλου, λόγω της απεργίας των λιμενεργατών υφίσταται κίνδυνος διακοπής της αρτοδοτήσεως των κατοίκων Αθηνών και Πειραιώς, καθόσον τα υπάρχοντα εις τας αποθήκας αποθέματα επαρκούν μόνον δια 5 ημέρας.»
Με ανακοινωθέν της, η Συνομοσπονδία Δημοσίων Υπαλλήλων αναφέρει:
«… ο μέσος όρος των κατά μήνα αποδοχών του δημοσίου υπαλλήλου είναι 90.000 δραχ. Αλλά με 3.000 δρχ. ημερησίως, τονίζεται, ουδείς δύναται να ζήση, έστω και με όσπρια.»
Ο «Τυρός των Ψυγείων» αποτελεί ένα θέμα της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ της 31ης Ιανουαρίου 1946:
«Δι’ αγορανομικής διατάξεως απεδεσμεύθησαν αι εν τοις ψυγείοις Αθηνών – Πειραιώς εναποθηκευμέναι ποσότητες τυρού, μαλακού και σκληρού εν γένει.
Η αποδεσμευομένη ποσότης τυρού θέλει υποχρεωτικώς πωληθεί εις το κοινόν της περιφερείας της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης.»
Στο ίδιο φύλλο δημοσιεύεται το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, με ισχύ από 1ης Φεβρουαρίου 1946.
Σύμφωνα με αυτό, ένας γραφέας Α’ σε κεντρική υπηρεσία υπουργείου με πενταετή υπηρεσία ή ένας μόνιμος χωροφύλαξ, αστυφύλαξ και πυροσβέστης Β’ θα έχει μηνιαίες απολαβές 110.000 δραχμές, ενώ ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας θα λαμβάνει 350.000 δραχμές τον μήνα.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1946 η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ αναφέρεται σε συνέντευξη τύπου του επικεφαλής της οργανώσεως UNRRA στην Ελλάδα κ. Μέϊμπεν (Maben) στην οποία ανακοινώθηκε η μείωση της μερίδας του άρτου κατά 15%. Γράφει σχετικά η εφημερίδα:
« Ο κ. Μέϊμπεν προσέθεσε ότι κατά τον μήνα Φεβρουάριον εισήχθησαν εις την Ελλάδα 59.300 (τόννοι) δημητριακών έναντι 71.500 τόννων του μηνός Ιανουαρίου και ότι προβλέπεται δια τον Μάρτιον μείωσις της μερίδος άρτου κατ’ αναλογίαν περίπου 15%.
Ωσαύτως εγνώσθη ότι κατά τον μήνα Μάρτιον θα διανεμηθή αντί της κανονικής μερίδος ζακχάρεως, γλυκόζη, ως και μικρά ποσότης λίπους.»
Ο Oργανισμός Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών ή αλλιώς –όπως είναι ευρύτερα γνωστός– UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) ήταν ένας διεθνής οργανισμός περίθαλψης, κυρίαρχο ρόλο του οποίου διαδραμάτιζαν οι Η.Π.Α, αλλά εκπροσωπούσε 44 έθνη. Ιδρύθηκε το 1943, έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών το 1945, και σταμάτησε τις επιχειρήσεις του σε μεγάλο βαθμό το 1947. Εκπρόσωποι της UNRRA εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα από την 1η Απριλίου 1945 ως το Μάιο του 1947 και εισήγαγαν στη χώρα μας τρόφιμα αξίας 171,9 εκατομμυρίων δολαρίων. (Σημείωση δική μου)
Στο ίδιο φύλλο, η εφημερίδα αναφέρει ότι το υπουργείο Εφοδιασμού αποφάσισε με χρήση παιδικών δελτίων τη διανομή των παρακάτω τροφίμων στην περιοχή τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης κατά τον μήνα Φεβρουάριο 1946:
«Μαρμελάδα 200 δράμια προς 200 δραχμάς.
Κονσέρβα κρέας με λαχανικά 142 δράμια (1 λίμπρα) προς 200 δραχμάς.
Τυρός νωπός 200 δράμια προς 200 δραχμάς.
Σιτόρυζον 100 δράμια προς 100 δρ.»
Σημειώνω ότι το σιτόρυζο είναι αλεσμένο σιτάρι.
Την 23η Φεβρουαρίου 1946 συνεδρίασε το Οικονομικό Συμβούλιο. Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ αναφέρει:
«Ο κ. Τσουδερός (Αντιπρόεδρος υπουργικού συμβουλίου και υπουργός Συντονισμού στην Κυβέρνηση Σοφούλη, σημείωση δική μου) ερωτηθείς μετά το πέρας της συσκέψεως, είπεν ότι η Κυβέρνησις θα προμηθευθή συμπληρωματικώς σίτον εκ του εξωτερικού. Το ζήτημα όμως τούτο ευρίσκεται ακόμη εις το στάδιον της μελέτης. ‘Πάντως, προσέθεσε, θα καταβληθεί πάσα δυνατή φροντίς, ώστε να μην περιορισθή η μερίς του άρτου.’»
Στη διανομή τροφίμων περιλαμβάνονταν και τα πίτουρα για τις κότες. Η εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ αναφέρει σχετικά στο φύλλο της 27ης Φεβρουαρίου 1946:
«Διανομή Τροφών για τις κόττες. Από το υπουργείο Εφοδιασμού ανακοινώθηκε ότι μέσα στη βδομάδα να διανεμηθούν από τα πρατήρια οι τροφές του Φλεβάρη για τις κόττες και τις οικόσιτες κατσίκες. Για κάθε κόττα και μέχρι 7 θα δοθούν από 300 δράμια πίτουρα προς 330 – 350 δραχ. Την οκά, και 100 δράμια σκύβαλα προς 310 – 325 δραχ. Την οκά. Για κάθε κατσίκαι και μέχρι 5 θα δοθούν 3 οκάδες πίτουρα με τις ίδιες τιμές.»
Υπενθυμίζω ότι σκύβαλα είναι ό,τι μένει στο κόσκινο μετά από το κοσκίνισμα του σταριού ή άλλων δημητριακών.
Τελικά η μερίδα του ψωμιού μειώθηκε. Η εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στο φύλλο της 1ης Μαρτίου 1946 γράφει:
«Το Ψωμί του Λαού. Το ψωμί περιορίζεται από σήμερα σε 110 δράμια!… και υπάρχει κίνδυνος να ελαττωθεί στους ερχόμενους μήνες ακόμη περισσότερο. Η ΟΥΝΡΑ το είπε καθαρά εδώ και είκοσι μέρες. Αλλά η Κυβέρνηση μένει αδιάφορη, ανάλγητη.»