Posted by
Ο Επιθεωρητής Μονταλμπάνο είναι δημιούργημα του Ιταλού συγγραφέα Andrea Camilleri, και μου είναι ιδιαίτερα αγαπητός. Έχω διαβάσει πολλά βιβλία που ιστορούν τις υποθέσεις που διαχειρίστηκε, και έχω δει την μεταφορά πολλών από τις υποθέσεις αυτές σε εξαιρετικές τηλεοπτικές ταινίες. Ο Επιθεωρητής έχει πολλά αξιαγάπητα χαρακτηριστικά, ανάμεσα στα οποία είναι και το ότι όταν απολαμβάνει ένα γεύμα δεν συνομιλεί. Ή τουλάχιστον προσπαθεί να αποφύγει οιαδήποτε συνομιλία, αδιάφορα από το ποιος ή ποια είναι μαζί του.
Ο Μονταλμπάνο έχει μια έντονη σχέση με το φαγητό. Είναι εκλεκτικός και το απολαμβάνει. Για να μπορέσει να το απολαύσει όμως δεν θέλει ούτε να μιλάει ούτε να του μιλάνε καθώς απολαμβάνει ένα ωραίο πιάτο. Πριν ή μετά μπορεί να συνομιλήσει. Το θέμα αυτό είναι τόσο σημαντικό για τον Μονταλμπάνο που δεν διστάζει να εκφράσει την επιθυμία του να μην συνομιλεί καθώς απολαμβάνει ένα ωραίο γεύμα ακόμη και σε συνδαιτημόνες που δεν τους γνωρίζει, και θα μπορούσαν να τον παρεξηγήσουν ως αντικοινωνικό, ή ακόμη και αγενή.
Εκφράζει την επιθυμία του στην αρχή, πριν έρθει στο τραπέζι το ορεκτικό και έτσι έχει τη συνείδηση του ήσυχη. Μικρά σχόλια στα ενδιάμεσα επιτρέπονται, αλλά όχι συνομιλία με προεκτάσεις και περιπλοκότητα.
Εδώ μια διευκρίνηση είναι απαραίτητη. Δεν αναφέρομαι γενικά και αόριστα σε τροφή, αλλά σε ένα γεύμα. Όταν για παράδειγμα ο Μονταλμπάνο τρώγει ένα λουκουμά στο γραφείο του δεν ακολουθεί τον κανόνα της σιωπής. Τον ακολουθεί όμως με θρησκευτική ευλάβεια όταν έχει μπροστά του τα καλοτηγανισμένα μπαρμπούνια στο αγαπημένο του εστιατόριο. Έχει μεγάλη αδυναμία στα μπαρμπούνια «Triglie alla Livornese», μια απλή συνταγή όπου τα τηγανητά ψαράκια σερβίρονται με άφθονη σάλτσα ντομάτας. Η σιωπηλή απόλαυση ενός γεύματος αποτελεί για τον Μονταλμπάνο μια σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδικασία, ένα είδος τελετής, όπως είναι η απόλαυση του τσαγιού στην Ιαπωνία.
Υπάρχει και μια άλλη διάσταση που είναι πολύ σημαντική στην τελετουργία του Μονταλμπάνο. Είναι η ποιότητα του γεύματος. Ο Μονταλμπάνο δεν «σαβουρώνει», απολαμβάνει γεύματα υψηλής ποιότητας, και προτιμά να μείνει νηστικός από το να καταναλώσει τροφή που είναι χαμηλής ποιότητας. Το κόστος κάθε ποιοτικού γεύματος του Επιθεωρητή είναι προσιτό και έτσι το γεύμα είναι προσιτό σε καθημερινή βάση. Δεν αναφερόμαστε επομένως σε κάτι που συμβαίνει σπάνια στη διαδρομή του χρόνου, αλλά σε μια καθημερινή δραστηριότητα.
Η «απαγόρευση» της συνομιλίας καθώς απολαμβάνει το γεύμα, επιτρέπει στον Μονταλμπάνο να συγκεντρωθεί σε κάθε πιάτο, και για το χρονικό διάστημα που διαρκεί η ανάλωση του, να ξεχάσει τα πάντα όλα εκτός από το πιάτο που έχει μπροστά του. Αυτή η μονομερής προσέγγιση έχει το πολύ θετικό χαρακτηριστικό ότι μειώνει την ένταση της καθημερινότητας, αφού έστω για ένα μικρό χρονικό διάστημα εστιάζει στην απόλαυση και σε τίποτε άλλο.
Ο Μονταλμπάνο δεν είναι μόνος του στην πρακτική του σιωπηλού γεύματος. Ο Γερμανός συγγραφέας Βίνφριντ Γκέοργκ Ζέμπαλντ (1944-2001) στο οδοιπορικό πεζογράφημα του “Οι δακτύλιοι του Κρόνου” αναφέρει τον ταγματάρχη Τζώρτζ Γουϊνταμ Λε Στράνζ (George Wyndham Le Strange) που αφού βίωσε την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης Μπέργκεν Μπέλσεν επέστρεψε στην Αγγλία για να διαχειριστεί την κτηματική οικογενειακή περιουσία στο Σάφολκ. Εκεί απασχόλησε σαν οικονόμο και μάγειρα την Φλόρενς Μπαρνς με τον αυστηρό όρο ότι θα γευματίζει κάθε μέρα με τον ταγματάρχη σε απόλυτη σιωπή. Μετά τον θάνατο του, ο ταγματάρχης άφησε ολόκληρη την μεγάλη περιουσία του στην σιωπηλή του οικονόμο.
Ασπάζομαι την προσέγγιση του Επιθεωρητή Μονταλμπάνο στην απόλαυση του γεύματος χωρίς συζητήσεις στη διάρκεια της και προσπαθώ να την εφαρμόζω όσο περισσότερο μπορώ. Η κλίμακα εφαρμογής στην εμπειρία μου είναι η ακόλουθη.
ΠΡΑΣΙΝΟ – Επίπεδο Πλήρους Εφαρμογής: Δεν ακούγεται ψίθυρος. Οι παριστάμενοι έχουν προειδοποιηθεί και συμμορφώνονται πλήρως.
ΠΑΠΑΓΑΛΙ – Επίπεδο Μερικής Εφαρμογής χωρίς δυσάρεστες παρενέργειες: Ακούγονται σποραδικά σχόλια που αφορούν ένα πιάτο ή το κρασί.
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ – Επίπεδο Μερικής Εφαρμογής στο όριο δυσάρεστων παρενεργειών: Συχνά σχόλια, τα περισσότερα για τα πιάτα, όμως μερικά ξεφεύγουν.
ΚΟΚΚΙΝΟ – Αποτυχία Εφαρμογής: Οι παριστάμενοι δεν ακολουθούν την οδηγία και το αποτέλεσμα είναι οδυνηρό. Δεν αρκεί η σιωπή μου, αφού το περιβάλλον εμποδίζει την απόλαυση του γεύματος.
Η παραπάνω εμπειρική κλίμακα οδηγεί και σε μερικούς κανόνες διαχείρισης των σχετικών κινδύνων.
Χρυσός Κανόνας: Ένα γεύμα υψηλής ποιότητας δεν πρέπει να έχει περισσότερους από έξι συνολικά συνδαιτημόνες, εκ των οποίων μόνον ένας το πολύ μπορεί να είναι άγνωστος.
Αργυρός Κανόνας: Αποτίμηση συνδαιτημόνων εκ των προτέρων. Αν είναι δυνατόν, αποφυγή εκείνων που δεν συμμορφώνονται. Στην περίπτωση αυτή, όλα τα μέσα είναι θεμιτά, όπως ακριβώς στην αγάπη και τον πόλεμο
Χάλκινος Κανόνας: Αν δεν μπορείς να αποφύγεις κάποιους προβληματικούς συνδαιτημόνες, απόφυγε το γεύμα. Καλύτερη η προσμονή παρά η εμπειρία της κακοποίησης.
Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αν μπορούσα να ζητήσω τη γνώμη του Μονταλμπάνο, θα συμφωνούσε με όλους τους κανόνες.